Devletin zirvesine kadar taşınan soğan fiyatlarındaki artış ve stokçuluk tartışması devam ediyor. İddiaya göre üretici, fiyat artar beklentisiyle soğanı stokluyor, tüketiciye ulaşmasını engelliyor. Bu da fiyatın artmasına neden oluyor.

Sosyal medyada eleştiri ve mizah konusu da olan, hain diye nitelendirilen soğanın İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin ilan ettiği ücretlere göre halde en düşük fiyatı 3 lira. Türkiye’de yaygın bir market zinciri ise 1 kilo soğanı 3 lira 95 kuruştan satışa sunuyor. Manavda 6 lira olan soğan, pazarda ortalama 5 liradan alıcı buluyor. 

Soğan fiyatının geçen yıla göre yüzde 232 artttığı söyleniyor. Türkiye'nin "soğan ambarı" olarak nitelendirilen Polatlı'da Ticaret Bakanlığı'na bağlı ekipler 24 depoda denetim yaptı. Ekiplerin raporunda, "İnceleme yapılan depolarda 50 bin ton soğan bulunduğu tespit edildi. 24 depodan sadece üç adedinde satışın yapıldığı, diğer depoların kilitli olduğu gözlemlendi." dendi.

İşte soğan ve stok tartışmaları hakkında merak edilen 10 soru:

1- Türkiye'de kaç ton soğan üretiliyor?

Türkiye'de her yıl 2 milyon tondan fazla soğan üretiliyor. 2017'de soğanın üretim miktarı 2 milyon 131 bin 513 kilo oldu. Bu üretimin 400 bin tonunun, doğru koşullarda depolanmadığı için çürüdüğü bildiriliyor.

2- Soğan neden depolanıyor?

Hemen piyasaya sürülen soğan dışında uzun süre muhafaza edilmesi gereken kışlık soğan da var. Bu soğanın saklanmasında bazı koşullar gerekiyor. Depolanmaması durumunda çürüyen, küflenmeye başlayan soğan için sıcaklığın uygun olması gerekiyor. 

3- Soğan Türkiye'de nerelerde depolanıyor?

Ankara Polatlı civarındaki soğan üretim merkezinin dışında Türkiye'de 6 bölgede daha depolama yapılıyor. Bunlar Amasya Suluova, Çorum, Yozgat, Eskişehir, Konya Ereğli ve Konya Koçhisar.

4-Fiyatlar geçen yıla göre neden arttı?

Bu yıl soğan üretim bölgelerinde beklenmeyen yoğun yağış nedeniyle hasadın geciktiği biliniyor. Önceki sezonlarda yüzde 15 olan çürüme miktarı yağışlar nedeniyle yüzde 30'lara çıktı. Çürümenin artması bazı üreticiler ve aracıların soğanın kilogram fiyatını artırmasına neden oldu. 

5- İthalat devreye girer mi?

Türkiye son yıllarda ihracatın yanı sıra soğan ithalatı da gerçekleştiriyor. TÜİK verilerine göre 2015 yılında 11.275 ton, 2016'da 203 ton, 2017'de 279 ton soğan ithalatı gerçekleştirilmiş. Soğan üretimi azalır, tüketim miktarı karşılanmazsa ithalatın devreye gireceği konuşuluyor. 

6- Devletin zirvesinden soğan tartışması hakkında hangi açıklamalar geldi?

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak ve Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli'den soğan tartışması ve stokçuluk hakkında açıklama geldi. 

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, muhtarlarla buluşmasında "Stok yapıyorsunuz. Bundan sonra aldığımız ihbarlarla bütün depoları basacağız. Kimse benim vatandaşıma pahalı ürün yedirme hakkına sahip değildir. Sonra hastalıklı, çürüdü diyorlar. Sen hastalıklı hale getirttin, sen çürüttün be. Havasız kalırsa ne olacak" dedi.

Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak Ankara’nın Polatlı ilçesinde 200 bin ton soğanın “fiyatlar yükselir” beklentisiyle depolarda tutulduğunun tespit edildiğini açıkladı.

Albayrak, “Sadece son bir iki günde yaşanan Polatlı’daki denetimlerdeki netice. Arkadaşlar 24 deponun sadece 3’ünde sadece satış yapıldığını tespit ettiler. 24 depoda bakıyorsunuz 50 bin ton soğan depolanmış, satılmıyor. Yapılan incelemeler sadece Polatlı coğrafyasında 200 bin ton civarı soğanın fiyatlar yükselir beklentisiyle depolarda tutulduğunu tespit ediyorlar. Bu manada fırsatçılığa ve stokçuluğa asla izin vermeyeceğiz” ifadesini kullandı.

Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli de, "Sebze ve meyveleri stoklayıp vatandaşımızın hakkını suistimal eden, fırsatçılık yapan stokçuların üzerine bakanlık olarak kararlılıkla gidiyoruz" diye konuştu.

7- Soğan hangi fiyatlardan alıcı buluyor?

İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin günlük olarak açıkladığı hal fiyat listesine göre soğan en düşük 3, en yüksek 4 liradan alıcı buluyor. İstanbul Beyoğlu'nda bulunan bir manavda soğanın kilosu 6 lira. Pazarda ortalama 5 liraya satılan soğanı Türkiye'de faaliyet gösteren bir market zinciri 3 lira 95 kuruştan satışa sunuyor.  

8- Soğan evde nasıl muhafaza edilmeli?

Artan fiyatlar karşısında soğanın evde nasıl muhafaza edileceği de tüketicilerin merak ettiği konular arasında. Neredeyse tüm yemeklerde kullanılan soğanın, patatesle aynı yerde saklanmaması tavsiye ediliyor. Patatesin yaydığı nemin, soğanın yumuşamasına ve çürümesine sebep olduğu bildiriliyor. 

9-Soğanın beslenme açısından önemi ne?

​Diyetisyen Nejla Kazoğlu, soğanın beslenme açısından önemine dikkat çekiyor. Soğanın antibiyotik etkisi olduğunu söyleyen Kazoğlu, "Soğan kan şekerini düzenliyor, antioksidan etken maddesi sebebiyle kanserden koruyucu etkisi var. Ödem sökülmesine de yardımcı oluyor" ifadesini kullanıyor.

10- Menemen; soğanlı mı, soğansız mı?

Artan soğan fiyatları geçen ay tartışma konusu olan "Menemen soğanlı mı olur, soğansız mı?" tartışması yeniden gündeme getirdi. Gastronomi yazarı Vedat Milor, soğan fiyatlarındaki yükseliş nedeniyle yaşanan tartışmalara esprili bir dille dahil olmuş, "Herkesi itidale ve sağduyuya davet ediyorum. Eğer sakin kalıp rasyonel hareket edebilirsek en azından menemeni bu işten kurtarabiliriz" demişti. Türkiye'nin en iyi menemencileri arasında gösterilen Beyoğlu'ndaki Lades Menemen, 8 çeşidi bulunan menemenlerinde soğan kullanmıyor.