İngiltere’nin saygın dergilerinden The Economist, bu yılki Demokrasi Endeksi raporunu yayımladı. Çalışmanın sonuçları, dünya genelinde demokrasinin geriye gittiğini gösterdi. Raporun hazırlanma sürecinde 60 gösterge, ‘seçim süreci ve çoğulculuk’, ‘hükümetin işleyişi’, ‘siyasi katılım’, ‘demokratik siyasi kültür’ ve ‘temel haklar’ olmak üzere beş kriterde toplandı. Bu kriterlere göre değerlendirilen ülkeler, dört farklı kategoriye ayrıldı: Otoriter rejim, hibrit rejim, kusurlu demokrasi ve tam demokrasi.

Economist, endeksin sunum yazısında ‘Demokrasinin rahatsız edici gerilemesi devam ediyor’ başlığını kullanırken, son 10 yılda demokrasinin geriye gidişin bu sene de devam ettiğini belirtti. Değerlendirmeye alınan 169 ülkeden 89’u, geçen yıla göre puan kaybetti. Endekste, dünyanın yaklaşık üçte birinin otoriter rejimlerde yaşadığını, bu oranın önemli ölçüde Çin’in nüfusundan kaynaklandığı ifade edildi. Tam demokratik ülkelerde yaşayan nüfusun oranı ise yüzde 5 oldu. Dünyanın en demokratik bölgesi olarak Avrupa ülkeleri öne çıktı. Tam demokratik olarak nitelenen 19 ülkenin 14’ünü Batı Avrupa ülkeleri oluşturdu. Norveç, üst üste dokuzuncu kez dünyanın en demokratik ülkesi olarak belirlendi. Buna karşın Avrupa’nın dahi ortalama notunda gerileme olması dikkat çekti. Gelişmiş Avrupa ülkeleri içinde Fransa, olağanüstü hal nedeniyle kusurlu demokrasi kategorisinde yer aldı. İspanya ise Katalonya bağımsızlık referandumu süreci nedeniyle puan kaybetti. Madrid yönetimi halen tam demokrasi konumunda olsa da kusurlu demokrasi sınırında yer alıyor. Hibrit rejim kategorisinde yer alan Türkiye ise 0.16 puan gerileyerek 4.88 puana düştü. Dünyada demokrasinin yükselen yıldızı ise Gambiya oldu. Yahya Jammeh’in 22 yıl demir yumrukla yönettiği Gambiya, demokrasiye geçmesinin ardından 2.91 puandan 4.06 puana yükseldi, otoriter rejim kategorisinden hibrit rejim kategorisine geçti. Gambiya aynı zamanda sıralamada 30 basamak birden yükseldi. Dünyanın en otoriter rejimi ise 1.08 puanla Kuzey Kore oldu.

TÜRKİYE’NİN PUANLARI ‘VASAT’

Türkiye, genel endekste 0,16 puan gerileyerek 4,88 puana düştü ve 167 ülke arasında yüzüncü sırada yer aldı. En düşük puanın 0, en yüksek puanın 10 olduğu endekste Türkiye’nin farklı kategorilerdeki puanlarınınsa 5 civarında olduğu görüldü. Economist endeksi, Ankara’ya seçim süreci ve çoğulculuk konusunda 5.33, hükümetin işleyişinde 6.07, siyasi katılımda 5.0, siyasi kültürde 5.63, temel haklarda ise 2.35 puan verdi. Bu son kategorideki düşük puanın, genel ortalamayı etkilediği görüldü. Endekste Avrupa ülkeleri arasında değerlendirilen Türkiye, Malta ve İspanya’dan sonra en hızlı düşüş gösteren üçüncü ülke oldu. Avrupa ülkelerinin hepsi tam veya kusursuz demokrasi sınıfında yer alırken, Türkiye’nin hibrit rejim kategorisinde olması dikkat çekti. Öte yandan Türkiye, basın özgürlüğü konusunda 0 puanla son sırayı paylaşan 14 ülkeden biri oldu.

TERÖR DEMOKRASİYİ GERİLETİYOR: FRANSA ‘KUSURLU’

Batı Avrupa ülkeleri arasında Fransa, kusurlu demokrasi kategorisinde yer aldı. 7.80 puanla 167 ülke arasında 29’uncu sırada yer alan Fransa, tam demokrasi sınırının 0.2 puan gerisinde kaldı. Fransa’nın bu kategoriye düşmesinin sebebi olarak, Kasım 2015’te IŞİD’in Paris’te düzenlediği terör saldırılarının ardından çıkarılan ve halen devam eden olağanüstü hal durumu gösterildi. Gelişmiş ülkeler arasında en geride olan Fransa’yı, ABD, Japonya gibi ülkeler de sıralamada geçti.

DEMOKRASİ CENNETİ KUZEY AVRUPA

Demokrasi endeksinde en üst sıralarda, alışıldığı üzere Kuzey Avrupa ülkeleri yer aldı. Norveç, 9.87 puanla üst üste dokuzuncu kez dünyanın en demokratik ülkesi oldu. Onu İzlanda, İsveç, Yeni Zelanda, Danimarka, İrlanda, Kanada, Finlandiya ve İsviçre takip etti. Böylece Kuzey Avrupa ülkelerinin tamamı, ilk 10 içinde yer almış oldu. Kuzey Avrupa ülkeleri basın özgürlüğü endeksinde de 10 üzerinden ya tam, ya da 9 puan aldı.

TRUMP’IN ABD’Sİ DE ‘TAM DEMOKRASİ’ DEĞİL

ABD, 7.98 puanla tam demokrasi sınırının kıl payı altında kaldı. Endekste ABD ile ilgili yapılan değerlendirmede “Başkan Trump’ın halktaki rahatsızlıkları giderip gideremeyeceği konusunda karar vermek için çok erken. Ancak şu ana kadar Trump’ın, seçmenlerinin endişelerini dile getirme biçimi ABD siyasetinin kutuplaşmasına yol açtı. Bu da Demokrasi Endeksi’nde sosyal uyum kategorisinde ABD’nin puanının düşmesine sebep oldu” denildi.