Irak ordusu ve peşmerge güçleri Musul'un çevresindeki köyleri ele geçirerek ilerlemeye devam ediyor

 Musul operasyonunun 4. gününde Irak ordusu ve peşmerge güçleri Musul'un çevresindeki köyleri ele geçirerek ilerlemeye devam ediyor. Irak ve peşmerge güçlerine bağlı askeri kaynakları doğu ve güneyden 552 kilometrelik alanın kontrolünün sağlandığını belirtti.

Habertürk'ten Muharrem Sarıkaya ve Mehmet Kayahan'ın haberine göre, operasyonun 3’üncü gününde Irak ordusu, Şii milis grubu Haşdi Şabi ve federal polis, Musul’un güneyinde bulunan Geyara bölgesinde 21 köyde kontrolü sağladı.

Musul'a 10 kilometre

Peşmerge birlikleri ise IŞİD teröristlerinin dün sabah saatlerinde bombalı araçlarla düzenlediği 3 saldırıyı püskürtürken, Musul’a 10 kilometre mesafedeki Şaguli bölgesinde kontrolü tamamen ele geçirdi.

Peşmerge, IŞİD'e ait 1 tonluk TNT’yi de etkisiz hale getirdi. Şaguli yakınlarındaki cephede de sıcak anlar yaşandı. IŞİD ile mesafenin 500 metreye kadar düştüğü bölgede, gün boyunca silah sesleri yükseldi.

Irak askerleri ve peşmerge güçleri tarafından öldürülen militanların çoğunluğu çocuk yaşta ve intihar eylemleri için kullanılıyor. IŞİD'in, uluslararası koalisyon güçlerine hedef olmamak ve intihar saldırıları için tuzaklanmış uzun ve geniş tüneller kazdığı tespit edildi. Teröristler, operasyon sırasında görüşü engellemek için araç lastiklerini ve petrol dolu çukurları da ateşe veriyor.

Operasyonlar hakkında bilgi veren Amerikan Savunma Bakanlığı Sözcüsü Jeff Davis, IŞİD'in sivilleri canlı kalkan olarak kullandığını belirtti.

Davis, “İnsanlar zorla Musul’da tutuluyor. Halkın kentten ayrılması yolunda herhangi bir değişim gözlemlemedik” dedi. IŞİD, ajanlıkla suçladıklarını da kurşuna diziyor. Irak’ın kuzeyindeki kentte halen yaklaşık 700 bin kişinin yaşadığı sanılıyor.

Savaş suçlarına varan ciddi insan hakları ihlalleriyle suçlanan Şii milislerden oluşan Haşdi Şabi, internet sitesinden yaptığı açıklamada, “Irak ordusunu Telafer ve Musul’a yönelik operasyonlarda destekleyeceğini” bildirdi. Musul’a 55 kilometre uzaklıktaki Telafer’in nüfusunun çoğunluğunu Türkmenler oluşturuyor. Telafer’in Şii nüfusu, IŞİD'in 2014’ün haziran ayında kenti ele geçirince Bağdat’a kaçmıştı.

Telafer’de görevlendirilecek Haşdi Şabi militanlarının sayısının 300 kadar olduğu ileri sürülüyor. Telafer’in alınması, Musul’dan Suriye’ye kaçmak isteyen IŞİD teröristlerinin önünün kesilmesi için etkili bir önlem olarak görülse de Musul’dan sivillerin kaçmasına engel olabileceği belirtiliyor.

İnsan hakları grupları da Haşdi Şabi’nin operasyona dahil olmasının mezhepsel şiddete yol açabileceği konusunda uyarılarda bulunuyor. Türkiye de Şii milislerin Musul operasyonunda herhangi bir yerde görev almasına “mezhep savaşına neden olacağı” gerekçesiyle karşı çıktığını açıklamıştı.

Öte yandan IŞİD'e karşı savaşan uluslararası kara gücünün ABD’li komutanı General Gary Volesky, Şii militanları koalisyonun bir parçası olarak görmediklerini söyledi.

Ele geçirilen köylerde teröristler tarafından tuzaklanmış çok sayıda tünel bulundu.

PKK’den ayrıldı, peşmerge oldu, Musul'da öldü, Mardin'de gömüldü

IŞİD operasyonunda Tercele Köyü’nde keskin nişancı ateşiyle öldürülen peşmerge Servet Abişka’nın cenazesi, Türkiye’ye getirildi. Şırnak’ta Silopi Devlet Hastanesi’ndeki otopsinin ardından ailesine teslim edilen cenaze, Mardin Kızıltepe’de toprağa verildi. Kızıltepe nüfusuna kayıtlı 32 yaşındaki Servet Abişka’nın 1999’da 14 yaşındayken PKK ’ya katıldığı, 2004’te terör örgütünden ayrılarak Irak’ın Duhok kentine yerleştiği ortaya çıktı. Abişka’nın daha sonra Kuzey Irak Kürt Yönetimi’nin silahlı gücü peşmergeye katıldığı öğrenildi.

Irak Hava Kuvvetleri’ne ait savaş uçakları, DEAŞ’ın elinde bulunan bölgeler üzerinden bildiri atarak halka örgüte karşı ayaklanmaları çağrısında bulunuyor. Bildirilerde halka, “Örgütün karargâh, cephanelik ve toplanma noktalarından uzak durmaları çağrısında bulunuyoruz” deniliyor. Musul, Havice, Kayım, Ane, Rave başta olmak üzere çok sayıda bölgeye havadan atılan 17 milyon bildiride “Belirttiğimiz süre zarfında ayaklanmaları için halktan hazırlık yapmalarını istiyoruz” ifadesi yer alıyor.

Musul operasyonu sırasında bazı savaşçılar, üzerlerindeki kameralarla çatışmanın ortasından televizyonlara canlı görüntüler geçiyor. Kuzey Irak yönetimine yakın Rudaw Televizyonu, dün bir peşmergenin üniformasına takılan küçük bir kameranın çektiği sıcak çatışmayı ekranına taşıdı. Cephe gerisindeki yabancı gazeteciler ise çektikleri görüntüleri Facebook ve Twitter’ın canlı yayın uygulaması Periscope’tan canlı yayınlıyor. Sosyal medya kullanıcılarının bu görüntülere, kızgınlık ve şaşkınlık ifade eden emojilerle tepki gösterdiği görüldü.

En kritik noktaya 10 kilometre kaldı

Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) desteğiyle Özgür Suriye Ordusu (ÖSO) tarafından yürütülen Fırat Kalkanı operasyonunda Dabık’ın alınmasının ardından Mare’nin doğusunda bulunan 10 köy daha DEAŞ’tan temizlendi. ÖSO’nun ele geçirdiği Seyit Ali, Tel Malid, El Uyun, Reyhaniye (Tuvayniye), Samuke, Güz, Baruza, Şedude, Baran ve Kahır Kelbin köylerinde 16 DEAŞ’lı öldürüldü. Bölgede 10’dan fazla mevzEli ve örgütün komuta merkezinin imha edildiği bildirildi.

Yerel kaynaklar, TSK’nın havadan ve karadan verdiği destekle ilerleyen ÖSO birliklerinin El Bab’a 10 kilometre uzaklıkta olduklarını bildirdi. Birliklerin El Bab operasyonu için hazırlık yaptıkları belirtildi. Halep’in en büyük ilçesi ve DEAŞ’ın Rakka’dan sonra 2. başkenti sayılan El Bab, sanayi ve ticaret merkezi olması nedeniyle stratejik öneme sahip bulunuyor. Cerablus-Azez arasında temizlenen bölgeden kaçan DEAŞ’lıların El Bab’da olduğu ifade edilirken, ilçenin çevresine keskin nişancıların yerleştirildiği öğrenildi.

TSK, Fırat Kalkanı harekâtının 57’nci gününde 64 DEAŞ hedefine atış yapıldığını ve teröristlerin manevra kabiliyetinden yoksun bırakıldığını duyurdu. Açıklamada, 3 ÖSO askerinin öldüğü, 6’sının da yarandığı belirtildi. Harekâtın başlangıcından bu yana yaklaşık bin 260 kilometrekarelik alandaki 155 yerleşim yerinde kontrolün sağlandığı kaydedildi. Koalisyon güçleri tarafından da Mazraat al Uyun’da 6 DEAŞ’lının etkisiz hale getirildiği açıklandı.

Öte yandan yerel kaynaklar, ÖSO’nun DEAŞ’tan aldığı Tel Malid Köyü’ne PYD’nin saldırdığını bildirdi. ÖSO ile PYD arasında çatışmalar yaşandığı dile getirildi.

Terör unsurlarından temizlenen Cerablus’ta ise hayat normale dönüyor. Yüzlerce sivil, Karkamış Sınır Kapısı’ndan geçerek evlerine gitti. Mayından temizlenmiş bölgede yaşayan siviller su, elektrik, gıda yardımı ve tarlalarını ekmek için gübre yardımı bekliyor.

Musul'la bitmez

Türkiye’nin Musul operasyonuna havadan katılmasının yolu nasıl açıldı?

Hükümetin dış politikasının oluşumuna katkı veren isme bu soruyu yönelttiğimde yanıtı kısa ve netti:

“Biz Suriye-Irak DEAŞ ile Mücadele Koalisyonu’nun bir parçasıyız. Muhataplarımız bunu böyle biliyor mu? ABD’li muhataplara yöneltilen soru budur...”

Aktarıldığına göre Türkiye eğer bu koalisyonun içindeyse o zaman kendisinin Musul’dan neden dışlanmaya çalışıldığını sorgulamış.

Yok, operasyonun içinde değilse bu durumda Türkiye’den beklenilenin ne olduğu sorulmuş.

Yani, havada jetlerin uçması için gerekli muhabere, arama-kurtarma merkezinden havaalanlarının kullanımına kadar olan lojistik destekten Musul’da savaşan koalisyon uçaklarının yararlanmasının zorlaşacağına dikkat çekilmiş.

Sonunda ABD tarafı, Bağdat yönetimiyle de konuşarak sorunu aşacağını bildirmiş ve prensipte uzlaşı sağlanmış.

Aktarıldığına göre, Türk jetleri Musul operasyonunda sadece DEAŞ unsurlarını hedef alacak, günde en az 2, en çok 10 kez görev üstlenecek.

Diyarbakır üssü muhabere, arama-kurtarma merkezi olacak.

Sünni sorunu

Peki ya sonrası...

Ankara’daki dış politika oluşturucuların Musul operasyonunun sonrasına ilişkin beklentileri farklı...

Sorunun Musul’la bitmeyeceği inancı ağırlıklı.

Nedeni de operasyona katılan grupların arasındaki güvensizlik sorunu...

Bir de sürekli değişen politik pozisyonları...

O nedenle meseleye tek başına Musul sorunu olarak bakmayıp daha geniş perspektiften değerlendiriyorlar.

İçlerinden birinin şu sözü de bakışlarını sergiliyor:

“Irak’ın sorunu, 1980 başından bu yana ambargoyla başlayıp küresel koalisyonun işgaliyle devam eden ve iç çatışmayla tırmanan bir kriz değil. Sorun, Sünni problemde yatıyor. Çünkü sürekli yeni sorunlar üretiyor...”

Gelecek okumalarına göre, DEAŞ Musul’dan çatışmadan çıksa bile sorun daha karmaşık hale gelecek.

Geçmişte DEAŞ’ın bölgede büyümesini sağlayan Sünni sorunu, bu kez bir başka yapı doğuracak.

Yeni tampon bölge

Suçun bölgede sürekli şekil ve yer değiştiriyor olması buna eklendiğinde, Musul’dan başka alanlarda yeni çatışma bölgelerinin oluşması kaçınılmaz.

Beklentileri, bölgedeki Sünni güçlerle birlikteliği önceleyen Irak Bölgesel Kürt Yönetimi, yani Barzani’nin peşmerge güçleri ile Irak ordusunun eninde sonunda kapışacağı.

Her ne kadar Barzani Bağdat’la anlaşmış olsa da yakın geçmişteki Tuzharmutu örneğinde görüldüğü gibi çatışma zemini diri duruyor.

Ankara’daki kaynağım, bu aşamada şu noktanın altını çizdi:

“Erbil kendini Türkiye’nin koruması altında görüyor, Ankara da böyle kabul ediyor. Nasıl ki 36. paralelin kuzeyinde 1991’de bir “buffer zone” (tampon bölge) oluştu, şimdi yenisi oluşur; Türkiye, bugün Cerablus, Dabık’ta yaptığı gibi yarın da Kürtlerin, Arapların, Türkmenlerin güvenlik krizinin çözümüne yardımcı olur...”

Görünen o ki Ankara, 1 Mart tezkeresi ile elinden kaçana, oluşturacağı aktif politikayla kavuşma amacında.

Sorunun kendisini gelip bulması yerine, ön alıp üzerine giderek kaynağında tüketmeyi hedefliyor.

Cumhurbaşkanı’nın da altını dün çizdiği gibi, “kendi planlarını üreterek içine kapanık değil, tam tersine atak bir politika uygulama” kararlılığını sergiliyor.

Ankara, kara harekâtını bekliyor...