Bu yıl “Ermeni Soykırımını Anma Günü” olan 24 Nisan’a denk getirilen Çanakkale Kara Savaşları'nın 100. Yıl Anma Etkinlikleri, bugün başlıyor. Üç gün sürmesi planlanan anma etkinlikleri, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın ev sahipliğinde 90’a yakın ülkeden üst düzey temsilcinin katılımıyla Çanakkale Şehitler Abidesi'nde yapılacak uluslararası törenle başladı.

Törende, önce Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ardından Galler Prensi Charles, Mehmetçik Anıtı'na çelenk bıraktı.

Saygı duruşunun ardından, İstiklal Marşı okundu. Törende daha sonra şehitler için Kuran okundu.

Daha sonra kürsüye gelen Diyanet İşleri Başkanı Mehmet Görmez, bir konuşma yaptı. Mehmet Görmez'in ardından kürsüye gelen İngiliz din görevlisi de dua okudu.

Prens Charles söz aldı

Duanın ardından İngiltere Prensi Charles kürsüye geldi. İngiltere Prensi konuşmasında şunları söyledi:

Cesaretle dövüşen ve canlarını veren askerleri şereflendirmek için sizlerle birlikte olmaktan şeref duyuyorum. Çatışmanın her iki tarafındaki insanlar hayatın çok farklı noktalarından geliyorlardı ancak başka bir dünyanın içinde buldular kendilerini. 

1915 yılında her iki tarafın da kaçamayacağı savaşlarla, silahlarla, hastalıklarla mücadele ettiler. Bugün, biz buradaki insanların kahramanlığını ve insanlığını hayranlıkla hatırlamamız gerekiyor. Şehirlerini, köylerini bırakıp canlarını feda ettiler. Böylesine büyük rakamlarda bu kadar büyük kayıplar daha önce yaşanmamıştı.

1 günlük ateşkeste bir er şöyle yazmıştı: Bir Türk gördüm ona konservemi verdim, o da bana kendi yiyeceğini verdi. Onlara saygımız çok büyüktü diye yazmış.

Bütün orduna saygı vardı düşmana. Bugünün hatıralarından birini bir Avustralyalı bir asker yazmış. Bir Türk subayın sözlerini hatırlıyor. Tarafların ölüleri topladığı günde konuştuklarını yazmış. 

En barışçıl insan bile vahşeti tanır, en vahşi insan bile gözyaşlarını tutamaz. Dünyanın birçok bölgesinde çatışmalar devam ediyor. Utanç ve pişmanlıkla iki dünya savaşında yaşanan kayıpların hala insanların hoşgörüsüzlüğü ile nefreti ile insanlar arasında bölünme ve çatışmayı devam ettirdiğini görüyoruz. Bu konuda hepimize sorumluluk düşüyor.

Liderler, halklar ve topluluklar olarak nefrete karşı uyumluluğun yaratılması için birlikte çalışmalıyız ki böyle savaşlarda hayatını kaybetmiş insanların anısını şereflendirebilelim.

Erdoğan: Çanakkale içinde vurdular beni

Daha sonra kürsüye Cumhurbaşkanı Erdoğan çıktı.

Erdoğan, konuşmasında şunları söyledi:

''Ülkemize ve Çanakkale’ye hoş geldiniz. Gelibolu Yarımadası 1. Dünya Savaşı’nın en önemli cephelerinden biriydi. 100 yıl önce bu cephede vatanlarını ve şereflerini savunan yüzbinlerce askerimiz gözlerini kırpmadan ölümün üzerine gitti. Farklı milletlerden yüzbinlerce asker de kendi hayalleri için cesaretle savaştı. Hepsini saygıyla yad ediyorum. Çanakkale’deki savaş cephede olmayanları kaderini de etkileyen sonuçlar doğurdu.  Savaş yüzyılının sona erip barış yüzyılının başlaması çağrımızı paylaşan dostlarımız olarak görüyoruz.

Dün İstanbul’da bugün burada verdiğimiz barış mesajına dünyanın çok ihtiyacı var. Çanakkale ve Gelibolu’nun barış mesajı vermek için doğru yer olduğunu düşünüyorum. 100 yıl önce Gelibolu’da yaşanan çarpışmalar tüm milletlerin ortak hafızasında yerini aldı. Çanakkale bizim için zafer sembolü olduğu kadar kayıplarımız sebebiyle hüzündür. Çanakkale ağıtlarımızda bunu görmek mümkündür. Çanakkale içinde vurdular beni…. Offf gençliğim eyvahhh. Bu topraklara yüzbinlerce gencin istikbali gömüldü.

Elinde annesini resmi ile ağır yaralı olarak yatan Fransız askerine yardım etmek için uğraşan Mehmetçiğimize bunun sebebini sorduklarında verdiği cevap benim annem yok belli ki onun oylunu gözleyen bir annesi var demişti. Üstelik kendisini de onun kadar ağır yarası varken bu ifadeleri kullanıyordu.  Bunun benzeri o kadar çok olay vardı ki az önce dinlediğiniz gibi bunları gözleriniz yaşarmadan okumanız imkansız.

Gençlerimizin ölmeden mezara girmemeleri için üzerimize düşen sorumlulukları yerine getirmektir. Hepimiz adına barışın tüm dünyaya hakim olmasını sağlamak için çalışma kararlılığımızı ifade ediyorum. Gezi Mustafa Kemal diyor ki: Uzak diyarlardan evlatlarını harbe gönderen analar gözyaşlarınızı dindiriniz. Evlatlarınız bizim bağrımızda huzur içindedir. Onlar bu toprakta canların verdikten sonra artık bizim evlatlarımız olmuşlardır.

Evet bu topraklarda can vermiş tüm evlatları anıyoruz. Yeni nesillere düşen görev, Çanakkale’de taşa, toprağa denize kazılan dostluk mesajına sahip çıkmaktır.

Şafak ayinin 10 bin kişi katılacak. Bizim gençlerimizde ise sabah namazına mütaakip 35 bin genç katılacak.  Çanakkale’nin tüm toplumlara örnek olmasını istiyoruz. Hepinize teşekkür ederim, bizi yalnız komadınız.

İşte törene katılan isimler

Cumhurbaşkanı Erdoğan ve İngiltere Veliaht Prensi Charles’ın yanı sıra çok sayıda ülke liderinin katılacağı törenler sırasında Çanakkale’de hayat yoğun güvenlik önlemleriyle adeta durdu. Birçok yol trafiğe kapatılırken Çanakkale-Eceabat, Çanakkale-Kilitbahir hatlarında sefer yapılmıyor. Sadece Kepez İskelesi çalışıyor.

Anma törenlerinde, devlet başkanı, parlamento başkanı, cumhurbaşkanı yardımcısı, başbakan, bakan, büyükelçi düzeyinde 90'a yakın ülkeden üst düzey temsilci yer alacak. Çanakkale Kara Savaşlarının 100. yıl anma törenlerine 17 ülkeden katılacak devlet başkanlarının yanı sıra, KKTC, Cezayir ve Rusya’dan parlamento başkanı düzeyinde, Afganistan, Gambiya ve Sudan'dan cumhurbaşkanı yardımcısı düzeyinde katılım gerçekleşiyor. Törene Macaristan'dan eski Cumhurbaşkanı Pal Schmitt de iştirak ediyor.

Törene katılacak devlet başkanları şöyle:

Arnavutluk-Bujar Nishani, Azerbaycan-İlham Aliyev, Bosna Hersek-Mladen İvaniç, Cibuti-İsmail Omar Geulleh, Güney Sudan-Salva Kiir Mayardit, Irak-Fuad Masum, İngiltere-Prens Charles, İrlanda-Michael D. Higgins, Karadağ-Filip Vujanovic, Katar-Emir Tamim bin Hamad El Thani, Makedonya-Gjorge İvanov, Mali-İbrahim Boubacar Keita, Nijer-Mahamadou Issoufou, Pakistan-Memnun Hüseyin, Senegal-Macky Sall, Somali-Hasan Şeyh Mahmud, Türkmenistan-Gurbangulu Berdimuhamedov.

Törene başbakan düzeyinde katılacak ülkeler:

Avustralya Başbakanı Tony Abbott, Yeni Zelanda Başbakanı John Key, Moldova Başbakanı Chiril Gaburici, Romanya BaşbakanıVictor Ponta ve Suriye Ulusal Koalisyonu Başkanı Halid Hoca.

Aralarında Bahreyn Krallığı, Fransa, Gabon, Gana, Gine, Güney Afrika Cumhuriyeti, Güney Kore, Gürcistan, Hırvatistan, Hindistan, Litvanya, Lübnan, Kanada, Moğolistan, Moritanya, Mozambik, Singapur, Tacikistan Tunus ve Vietnam’ın da bulunduğu 28 ülkeden bakan düzeyinde katılım gerçekleşiyor.

Ayrıca, anma törenlerine BM Kalkınma Programı'ndan Helen Clark, Türk Konseyi'nden Ramil Hasanov, Avrupa Konseyi'nden Thorbjorn Jagland, İslam İşbirliği Teşkilatı'ndan (İİT) İyad Emin Medeni, Afrika Birliği'nden Barış ve Güvenlik Komiseri Büyükelçi Smail Chergui ile TÜRKSOY Genel Sekreteri gibi uluslararası örgüt temsilcileri ve Lübnan Özel Mahkemesi Başkanı David Baragwanath gibi uluslararası şahsiyetler de katılıyor. Avusturya, Belçika, Benin, Brezilya, Bulgaristan, Endonezya, Estonya, Japonya, Kazakistan, Kongo, Malezya, Myanmar, Özbekistan, Portekiz, Suudi Arabistan, Tayland, Umman ve Zambiya'dan büyükelçi düzeyinde katılım oluyor.

Polonya ve Slovakya'dan meclis başkanı yardımcısı, Kırgızistan'dan ise Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri düzeyinde katılımın gerçekleşeceği törenlere, Almanya'dan Savunma Bakanlığı Müsteşarı Markus Grübel, Filistin'den Dışişleri Bakan Yardımcısı Taysir Ferhat, İtalya'dan Savunma Bakanlığı Devlet Sekreteri Domenico Rossi, Letonya'dan Parlamento Ulusal Güvenlik Komitesi Başkanı Solvita Aboltina, Meksika'dan Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı Carlos De Icaza ve Ürdün'den Prens Raad Bin Zeid iştirak ediyor. Törenleri izlemek için Türkiye dahil 35 ülkeden bin 400 gazeteci akredite oldu.

T24