Öne çıkan bazı gelişmeleri özetleyip konu başlığına döneceğiz. 

I – Savaşın merkezinde yeralan Ortadoğu ile Kürdistan’daki gelişmeler, baş döndürücü hızda ilerliyor. Aslında “işte Ortadoğu budur” dedirten hızda ve içerikte gelişmeler.

Örneğin ABD - Rus gerilimi Suriye üzerinde tavan yapmışken, Rus Dışişleri bakanı, “ABD ile Suriye konusunda tam işbirliğine hazırız” beyanını birkaç kez tekrarladı. Doğrusu ilginç!

Ortadoğu’nun gizemli siyaset dokusunun bilinmez sırrı mı? Ya da Ortadoğu, ABD ile Rusya’yı kısmen kendine benzetmeye mi zorladı?

Çünkü ABD ile Rusya bu kez “tam barıştılar” dediğin anda bakıyorsun aralarındaki  kavga alevleniyor, tam kavga edecekler denildiğinde ise bakıyorsun kol kolalar! Sanırım bu durumda, 20 yıldır süren postmodern savaşın karakteri gereği olmanın yanı sıra, Ortadoğululaşmanın da payı var!

Benzer gelişme ABD başkanı Trump’ın Suriye politikasında yaşandı. Seçim propagandası boyunca “ağırlığı ülkeme vereceğim”, “Esad ile çalışabiliriz” derken, hatta başkan seçilince de ilk başta benzer açıklamalar yaparken, birden tutum değiştirmesi gibi.

Güney Kürdistan iç siyasetinde de beklenilmeyen ama olumlu gelişmeler var. YNK’nın Kerkük’e Kürdistan bayrağının asılması ve bağımsızlık referandumunda bir adım öne çıkması ve PDK ile ortaklaşmaları gibi.

II – Diğer bir gelişme, Suriye ve Irak’ın parçalanacağına ilişkin fotoğrafın biraz daha netleşiyor olmasıdır. Halen Suriye’nin parçalanmayacağını düşünenler Rusya ile ABD’nin harita üzerinde Suriye’deki coğrafik konumlanışlarına bakmaları yeterli olacak. 20.08.2014 tarihinde “Test edilen Kürdistan bağımsızlığı ve Irak-Suriye-Ürdün’ün geleceği” başlıklı yazımda Irak ve Suriye’nin parçalanacağı belirtmiştim, gelişmelerin bu tezi doğruladığı kanaatindeyim.

Zaten İran ile Türkiye’nin korku ve telaşının temelinde yatan da budur. Zira bu iki bölgesel güç; Güney Kürdistan’ın bağımsızlık adımıyla paralel parçalanma Irak ile sınırlı kalmayıp sömürgeci rejimler başta olmak üzere zincirleme parçalanmalara yol açacağı; böylece yeni sınır ve statüko belirlemesinin yolunun açılacağı;  parçalanmış Irak ve Suriye koşullarında Rojava ile Güneyin birleşmesinin er geç gerçekleşeceği…  bu gelişmelerin kendilerini derinden etkileyeceğini biliyor ve görüyorlar. Kısacası Türkiye ve İran, Irak’ta Kürt devletinin kurulmasıyla Suriye’nin er-geç parçalanacağı Güney ile Rojava birleşeceği tezinden hareket ediyorlar. Kürt siyaseti öncelikle bunu bilerek iç sorunlara yaklaşmalı!

Daha yakından bakarsak, Türk devletinin Kürdistan parçalarına yönelik son saldırılarının temelinde kendisine dönük algıladığı şu zincirleme tehditler öne çıkıyor:

Birincisi; Irak ve ardından Suriye parçalandığında Rojava’nın Güney Kürdistan ile birleşeceği; böyle bir durumda Türkiye’nin, Güney - Güneydoğusunun Kürdistan’la çevrileceği yani “dışarıdan” daha güçlü bir Kürdistan basıncı altına gireceği korkusu!

İkincisi; Kürdistan’ın iki parçasının birbirine karasal stratejik derinlik kazandıracağı gerçeğinden ciddi korkuluyor. Kendi başına ayakta durmada zorlanacak olan küçük parça Rojava’nın sırtını Güney’e dayayacağı, bu durumun Güney için de sömürgeci rejimlerin kuşatmasına karşı uluslararası sulara/Akdeniz’e açılacak nefes borusu işlevini görebilir korkusu var!

Üçüncüsü; Güney ve Güneydoğu sınırlarının Kürdistanla çevrilmesi demek, Türkiye’nin çokça övündüğü “Batının yanı sıra aynı zamanda Ortadoğu ülkesiyim” iddiası ciddi yara alacak demektir. Yani karasal olarak Ortadoğu ile kendisi arasına boydan boya Kürdistan’ın yer alacak olması üzerinden de tehdit algılanıyor!

Dördüncüsü; Asya-Ortadoğu üzerinde 20 yıldır süren kavga, belirleyici olarak enerji kaynakları ve enerji yol haritası/güzergahını kim kontrol edecek savaşları olduğuna göre; İran ve Türkiye, Güney Kürdistan’ın büyük enerji kaynaklarının uluslararası pazarlara (açık denizlere) ulaştırılmasında Rojava’nın taşıdığı stratejik önem nedeniyle de korkuyor. Yani stratejistlerin sıkça dile getirdiği “Kürdistan enerji koridoru”, “Akdeniz’e Kürt koridoru” meselesi Rojava üzerinden somutluk kazanabilir olmasından tehdit algılanıyor.

Beşincisi; tam da bu nedenledir ki; ABD, Rojava Kürdistan’ının Batı kısmına yerleşince, Ruslar da “bari Efrin’e de biz konuşlanalım” dediler; İran, Hatay ile Lazkiye arasına yani çokça tartışılan Kürt koridorunun Akdeniz’e ulaşacağı boğaza milislerini yerleştirdi. Türkiye aynı gerekçeyle, El Bab’a kadar inerek Kobanê ile Efrin’in arasına yerleşti!

Altıncısı; işte bütün korkular üzerinden somutta da önce Güneyin bağımsızlığı sonra Güney ile Rojava’nın birleşme potansiyeli üzerinden beka kaygısını taşıyan Türk devleti adeta çılgına dönmüş haliyle Kürde ait her şeye saldırıya geçti. Şengal ve Qereçoxê bombalamanın hemen ardından kara harekâtının işaretlerini verdi. Ki bunu en üst seviyede Cumhurbaşkanı Erdoğan, “bir gece ansızın gelebiliriz” diyerek dile getirdi. Bu somut tehdit üzerine ABD ve Rus bayraklı zırhlı araçlar Rojava ile Türkiye sınırında devriye gezmesine rağmen Erdoğan karadan işgal tehdidini sürdürüyor.

Erdoğan, Güney ile Rojava’ya kara operasyonu, ABD ve Rusya’ya rağmen yapabilir mi? Yoksa Rusya özellikle ABD ziyareti öncesinde Trump’a “bu Türklerin gözü kara” mesajını vererek masada elini mi güçlendirmek istiyor? Her iki seçenek de dikkate alınmalı.

Referandumu hile, hukuksuzluk üstelik kıl payı farkla kazanması, AKP’yi iktidara taşıyan İstanbul, Ankara metropolleri kaybetmesi ve önemlisi herkes ile kavgalı dış siyaset, AB ile yaşanan gerilim…tüm bunlar Erdoğan’ın dışarıda (Kürdistan parçalarına) yönelik bir işgale, savaş yönlendirir mi? Zor ama yine de bu seçenek tümüyle devre dışı tutulmamalı. Çünkü uzun süredir Rojava üzerinden Kürdistan’ı düşman olarak tarif ediyor yani “düşman” hazır!

Kısacası sınır ötesi savaş macerası üzerinden iç muhalefeti bastırmak gibi tehlikeli bir oyunu geliştirme ihtimali, yukarıda belirttiğim korkuların bugünkü devlet aklını temsil edenlerin korkularıyla birleşince var. Somutta da Türkiye, ısrarla Rojava’yı Kuzey’den birden fazla noktadan baskılıyor. Şunu da ekleyelim; bu baskılama sadece YPG’yi ABD ile ortak Rakka operasyonundan geri çekmek, böylece ABD ile ortaklığını bitirmek için midir? Yani ABD ziyaretinde “YPG ile yapacağını benimle yapabilirsin, ben hazırım” demenin zeminini oluşturmak mı? Salt bu olduğunu sanmıyorum hem ayrıca ABD’nin Rakka operasyonunda SDG güçleri yerine Türkiye’yi dahil etmesi artık mümkün değil yani atı alan Üsküdar’ı geçti!

Gelelim asıl meselemiz olan Kürt siyasetinin bu gelişmelerden hareketle ne yapacağına!

I - Güney artık bağımsızlık referandumunda geri adım atamaz zira ok yaydan çıktı. Nihayet Kerkük Meclisi; İran, Türkiye ve Irak’ın basıncına rağmen karar aldı. Bu kez 2008 yılındaki gibi Kerkük İl Meclisi’nin 3’te 2 çoğunlukla aldığı “Kerkük’ün IKBY’ye bağlanması kararından” geri adım atması çok ama çok zor. Çünkü:

Birincisi; iki büyük parti YNK ve PDK’nın bağımsızlık referandumunda siyasal mutabakat sağlamaları, ardından diğer tüm Kürdistan partilerine gidip mutabakatı genişleterek dünyaya ilan ettiler.

 İkincisi ve önemlisi dünden farklı IŞİD saldırısı ardından Kerkük dahil “tartışmalı bölgeler” fiilen Peşmerge denetimindedir ve artık bu fiilin durumun resmileştirilmesi gerekiyor.

Üçüncüsü; yine 2008 ile kıyaslandığında Güney Hükümetinin dünya ülkeleri nezdinde tanınması, dahası bağımsızlık hedefinin bu kadar açıklıkla uluslar arası alana taşınması bir başka ileri adımdır.

Dördüncüsü; IŞİD ile mücadelede Irak ve Suriye’de sona yaklaşılmakta. Yani IŞİD’in kent merkezli iktidarı Musul ve Rakka ile sonlandırılacak, yoksa IŞİD’in bitirilmesi anlamında değil. Böylece Güney Hükümeti siyasi ve askeri olarak daha fazla bağımsızlığa odaklanabilir.

II – Sömürgeci devletlerin, Kürdistan’ın coğrafik statü ve bağımsızlık kazanmasından, ama en çok da bugün Güney ile Rojava’nın birleşebileceğinden korktuklarını ve buna paralel siyasi, askeri adımlar attıklarının üzerinde durduk. Sömürgeciler kendi cephesinde yapacaklarını yapıyor. Peki, Kürt siyasal aktörleri bu tehditler karşısında ne yapıyor? Örneğin:

Belli başlı Kürt siyasal aktörleri şu veya bu düzeyde “düşmanımın düşmanı dostumdur” siyasetiyle ilişkide bulundukları sömürgecilerle ilişkilerinde Kürdistan ulusal ittifakı lehine bir adım geri atmayı düşünüyorlar mı ve atabilecekler mi?

Daha köklü bir soru ya da sorun; Kürdistan parçalarının, bugünün somutunda Güney ile Rojava’nın örtüşen geleceklerinin gerektirdiği askeri ve siyasi adımları geliştirme plan ve hesapları var mı? Üstelik bölgesel ve uluslar arası siyasal iklim ile ilişkilerin bizzat kendisi de Güney ile Rojava’nın her açıdan ortaklaşmasını destekliyorken Şengal, Roj Peşmergesi gibi iç meselelerini büyük fotoğrafı görerek uzlaşıya dayalı çözebilecekler mi?

İki parçadan Kürt siyasetinin bu sorulara olumlu yanıtı ve pratiği önemli gelişmelere yol verecek. Demek istediğim başta Türkiye olmak üzere sömürgeci rejimler, iki parçanın potansiyel birliğine karşı adımlar geliştirirken; Kürt siyaseti de parçaların potansiyel birliğinin gereklerine uygun adımlar atabilse çok şey değişecek.

III – Somutta Şengal ve Qereçoxê yapılan Türk hava saldırısında “filan sebep oldu, falan sorumlu” deyip birbirini karşı tutum almak yerine, saldırının ana besleyicisi sömürgeci siyaset ve zihniyete karşı ortak tutum alınmalı. Türk saldırısı kendi başına ne Şengal’e ne de Qereçoxê değil Kürdistan’adır. Şengal ve Qereçox vurulurken, coğrafik statü hedefleyen Rojava kadar bağımsızlık referandumunu yapacak Güney Kürdistan’a da bir gözdağıdır!

“Malum bazı cahiller var. Kendine göre bakanlar kurulu oluşturuyor vs. Kuzey Suriye'de böyle bir devlet kurulmasına asla izin vermeyeceğiz” derken esas Güney’in bağımsızlığına karşı mesaj veriyor çünkü bugün bağımsız devlet kurmanın eşiğine gelen Güneydir. PDK, PKK, TEV-DEM ve ENKS’nin saldırıları böyle okuyup tutum almasında bir değil birden fazla yarar vardır. Zira Türk devleti, belirttiğim nedenlerle saldırı gerekçesi her daim üretebilir.

IV- Türkiye’nin önce ülkelerini bombalayıp onlarca insanını katlettikten sonra katledilen Peşmerge nedeniyle Başkan Barzani’yi arayıp başsağlığı dilemesi özrü kabahatinden büyük bir fiil! Önemlisi katlettiğin Peşmerge için başsağlığı dile ama katlettiğin YPG’li için ise “şu kadar terörist öldürdüm” ayrımını Kürtler kabul etmemelidir. “İşte baktık ki olmuyor Sincara operasyon yaptık. Yaklaşık 210-220 teröristi orada hallettik”! kabadayılığını başta PDK ile PKK olmak üzere Kürtler birlikte reddetmelidir. Şimdi, halkımızın, siyasetimizin ve önemlisi Peşmerge ile YPG’nin tam da Şengal ile Qereçoxê yönelik saldırıya karşı ortak direnme zamanı. Şimdi, Peşmerge ile YPG’nin ve halkımızın, siyasetimizin PDK ile PKK tartışmasını aşarak, Türk saldırısına birlikte direnme günü. Dileriz bir musibet bin nasihatten iyi olur ve Türk saldırısı, Kürt askeri/sivil güçlerin sömürgeci sınırları aşan ortaklaşmasına vesile olur.

Onca brakuji yarasına rağmen, PDK ile YNK iktidar ortağı olabildilerse, bugün birlikte bağımsızlığı planlıyorsa, Rojava ile Güney siyaseti de ortaklaşabilir. Ortaklaşmalıdır da.

Irak ve Suriye’nin bu saatten sonra bütünlük halinde kalamayacağı öngörüsünden hareketle, Sonuç olarak; Kürt siyaseti, iki parçanın birliğini gözeterek aralarındaki gerilim ve sorunları ele almalı. İki parçanın birliği prizmasından bakıldığında, PDK ile PKK; biri diğerinin varlığını tehdit olarak görmek yerine, ortak düşmana karşı birlikte hareket etmelidirler. Dahası PDK kendisini, PKK’nin İran ve Irak ile ilişkileri nedeniyle kuşatıldığı; PKK’de tersinden PDK’nin Türkiye ilişkileri nedeniyle kuşatıldığı korkusunu karşılıklı aşabilmenin somut adımlarını atabilmelidirler. 02.05.2017

canbegyekbun@hotmail.com