Dünyanın gelişmiş ve gelişmekte olan ekonomilerini buluşturan ve dünyanın en güçlü siyasi liderlerini de biraraya getiren G20 Zirvesi, aralık ayında Türkiye’de yapılacak. Türkiye, 1 Aralık 2014 itibariyle G20 Dönem Başkanlığı görevini Avustralya’dan devraldı. G20’yi anlatmak için kullanılan en yaygın ifade şu: Dünya nüfusunun üçte ikisini temsil eden bu 20 ülke, dünya ekonomik gücünün yüzde 85’ini de elinde tutuyor.

Zirvede alınan kararlar, tüm ülkeleri ve bu ülkelerin iş dünyası temsilcilerini yakından ilgilendiriyor. Küresel ekonominin aktörlerini biraraya getiren B20 de iş dünyasını temsil ediyor. B20, zirvede alınacak kararların kendi kararlarıyla uyumlu olmasını sağlamaya çalışıyor. G20’nin koordinatörlüğü Ali Babacan’da, B20 liderliği ise TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu’nda.

Önemli gündem başlıklarından biri yolsuzlukla mücadele. 17-25 Aralık soruşturmalarının kapatılarak, rüşvet ve yolsuzluk iddialarının odağındaki dört bakanla ilgili takipsizlik kararı verilmesi gündemdeyken, Türkiye G20’deki bu gündemle somut adımlar atmak için önemli bir fırsat yakalamıştı. Ancak, tren yine kaçmış gibi görünüyor.

B20’deki çalışma grupları, bu yıl tavsiye veren olmaktan çıkıp uygulamacı oluyor. Her çalışma grubu, bugüne kadar talepleri biriktirdi. Her grup iki yıllık uygulama planıyla hedeflerini ortaya koyacak. B20’de yedi temel çalışma grubu arasında Yolsuzlukla Mücadele Grubu var. Bu çalışma gruplarının hepsinin birer başkanı oluyor. Ancak, hâlâ Yolsuzlukla Mücadele Grubu’nun başkanı yok. Grubun başkanı olmadığı gibi üyelerinin kim olduğu, şu anda nasıl bir faaliyet içinde bulunduğu da muamma. Belli ki kimse elini taşın altına koymak istemiyor.

Şeffaflık Derneği’nin son Yolsuzluk Algı Endeksi’nde Türkiye, 11 sıra gerileyerek puanı en çok düşen ülke oldu, son altı yıldaki ilerlemede sıfırlandı. Geçen yıl Economist dergisi bir sayısında, crony capitalism’i (ahbap çavuş kapitalizmi) kapak yapmış, ahbap çavuş kapitalizminin en yaygın ülkeler içinde Ukrayna, Rusya, Çin, Hindistan ve Türkiye’yi öne çıkarmıştı.

Elbette, sadece elini taşın altına koymaktan kaçanlar yok. Bu konuları, TEİD (Türkiye Etik ve İtibar Derneği) Genel Sekreteri Tayfun Zaman ile konuştuk. Beş yıl önce kurulan TEİD’in amacı bir iş etiği politikası oluşturulmasında, şirketlere bu konuda rehberlik etmenin yanı sıra şirket etik değerlerinin tüm idari ve ticari birimler tarafından da benimsenmesinde, etik değerlerin tüm iş süreçlerinde uygulanmasında şirketlere yardımcı olmak.

Derneğin, toplamda 135 milyar doların üzerinde ciroya sahip 113 üyesi var, bunlar 200 bin çalışana sahip. Bugüne kadar dört şirketin üyeliğini geri çevirmişler. İşin ilginci, şirketler niye reddettiniz diye sormamış bile. Etik değerlerle ilgili kaygısı olmayanların bu platformları aklanma yeri olarak kullanmasına izin verilmiyor.

TEİD’in 52 şirketin hukukçularının yazdığı bir “Ortak Etik Beyanı” metni var. Bu metin, BM Küresel İlkeler Sözleşmesi’nden sonra yerel inisiyatifler arasında yazılmış tek metinmiş, şu anda başka bir rakibi yok.

TEİD’in önemli çalışmaları var. Örneğin, 250 gümrük müşavirlik ofisiyle “Gümrük Müşavirleri Meslek Etik Standartları” OECD tarafından model program seçilmiş, OECD’ye üye 26 ülkede kullanılma kararı alınmış.

Zaman, TEİD’in OECD Yolsuzlukla Mücadele Danışma Kurulu’nun da Türkiye’den tek üyesi olduğunu söylüyor. TEİD, Global Ethics Network’ün Bölge Temsilcisi ve European Business Ethics Network’te temsil ediliyor.

Borsa İstanbul’a kote 50 civarında şirketin oluşturduğu KOTEDER için meslek etik standartları oluşturulmuş. Amaç, 300 şirketin imzalaması. Halka açık şirketlerde etikten sorumlu bir yönetim kurulu üyesi seçilmesi ve komite oluşturulması hedefleniyor.

TEİD, yakında açıklanacak hem özel sektöre hem de halka yolsuzlukla ilgili algılarını sorduğu bir araştırma üzerinde çalışıyor.

Tüm bu gelişmeler Türkiye’deki yolsuzluk tablosunu gayet net ortaya koyuyor: Kimi yolsuzluğu perdeleme, kimi yolsuzlukla mücadele derdinde.

pelincengiz@gmail.com