Dolarlı milli geçiş ücreti ne şahane

 Avrasya Tüneli’nin geçiş ücreti, 16.60 TL’den 21 TL’ye yükseltildi. Halbuki, ta 2016’da Ulaştırma Bakanı Ahmet Arslan, geçiş ücretinin 4 dolar+KDV olacağını söylemişti. 

Buna göre de -dolar üzerinden tarife belirleme “milli”liğini(!) bir yana bırakalım hadi-geçiş ücretinin bugünkü kur üzerinden, 17.71 TL olması gerekiyordu. 
Geçsek de geçmesek de milyonlarca liranın bizden alınıp şirkete aktarılacağının artık farkında olan vatandaşların tepkisi çığ gibi büyüyünce, Bakan Arslan gün içinde çok ilginç bir açıklama yaptı. 
Cumhurbaşkanı Erdoğan ile görüştüklerini ve KDV’nin indirilmesi için Bakanlar Kurulu kararı çıkarılacağını, böylece geçiş ücretinin yarından (yani bugünden) itibaren 19.20 TL olacağını açıkladı.

***

İncelik nerede mi? Anlatalım: 
Yap-İşlet-Devret (YİD) modeliyle yaptırılan köprülerin geçiş ücretinden alınan KDV zaten yüzde 18’den yüzde 8’e düşürülmüştü. 
2016 haziran ayında bu yöndeki değişikliği içeren Bakanlar Kurulu kararı da Resmi Gazete’de yayımlanmıştı. Fakat belli ki bu tebliğ, “tünel”i kapsamamış. Ve iki gün önce açıklanan zam yüksek bulununca, bu kez “tünel” için KDV indirimi formülü zorunlu hale gelmiş. Bakan Arslan, dün şöyle diyordu. 
“Uygulamaya başlayınca hesabını yaptık. Cumhurbaşkanı’na da arz ettik. Bir Bakanlar Kurulu kararı çıkarmak için çalışmaları başlattık. Resmi Gazete’de yayımlanınca yarın gece itibarıyla Avrasya tüneli geçişlerinde de KDV’yi yüzde 18’den yüzde 8’e indireceğiz. Küçük araçlar için 19.20 TL olacak.” 
Ülkenin nasıl yönetildiğini görmek bakımından benzersiz bir örnek bu. 
Koskoca Bakanlar Kurulu, herhalde sırf Avrasya Tüneli’nin geçiş ücreti KDV’sini indirelim diye fiziken bir araya gelip toplanmayacak. 
Muhtemelen önceden alınmış imzaların üzerine, KDV kanununa ekli listede değişiklik yapıldığına dair madde eklenecek. 
İşte size Bakanlar Kurulu kararı. İşte size zamdan indirim yaparak, indirim yapmış gibi görünen karar. 
 
Gizemli ‘çarpan etkisi’ 
Bakan Arslan,geçiş ücretinin yüksekliğiyle ilgili eleştirileri yanıtlarken, şartnameler hazırlanırken dövize endeksli fiyatlar belirlendiğini söylemiş ve 2 Ocak 2017’deki döviz kuru ile 2 Ocak 2018’deki döviz kuru arasındaki artış oranında fiyatların arttığını söylemiş. Sonra da “çarpan etkisi” demiş. 
Biz buradan 2017 ve 2018 döviz kurlarını verelim: 
2 Ocak 2017-USD: Döviz alış: 3.53 – Döviz Satış 3.54 
2 Ocak 2018 USD: Döviz alış: 3.76-Döviz satış: 3.77 
Yani, ABD Doları’nda bir yıl içinde 22-23 kuruşluk bir artıştan bahsediyoruz. 
Buna karşılık 16.60 TL olan Avrasya Tüneli geçiş ücreti, 4 lira 40 kuruş birden artırılarak 21 TL’ye çıkarıldı. 
Döviz kurundaki 22 kuruşluk artış, geçiş ücretine nasıl oluyor da 4 lira 40 kuruş birden yansıyor. Bu fiyat bugün KDV’de yapılacak indirimle 19 lira 20 kuruşa düşecek olsa bile yine 2 lira 60 kuruşluk bir artış var. 
Bu “çarpan etkisi”nin ne olduğunu birinin bize daha iyi anlatması lazım. 
Bu vesileyle hatırlatalım ki, devlet Avrasya Tüneli’nden 68 bin 500 araç garantisi verdi. Geçenlerde Vahap Munyar’ın Hürriyet’teki yazısında okuduk. Konsorsiyumun Türk ortağı Yapı Merkezi Başkanı Arıoğlu daha önce bu sayının çok rahat yakalanacağını söylemesine karşın böyle olmamış. 2017’de geçen ortalama araç sayısı 41 bin düzeyinde kalmış. 
Bu sebeple de Arıoğlu, 10 milyon araç eksik geçtiği için garanti kapsamında devletten 123 milyon TL alacaklarını söylüyor.

***

İnsanın aklına kötü şeyler geliyor. Yoksa Bakan Arslan’ın bahsettiği “çarpan etkisi”, şirkete verilen garanti gereği aktarılacak 123 milyon TL’yi çıkarmanın kibar söylenişi mi? Öyle ya da böyle, ABD Doları üzerinden tarife belirlemenin milliliği başka şeye benzemiyor.

Cumhuriyet