Başlığa taşıdığım “AKP nerede hata yaptı?” sorusuna bugünlerde çok rahatlıkla “Nerede yapmadı ki?” diye cevap vermek mümkün ama yine de çok sayıda hata, hatalar manzumesi içinde en önemlisini, 2004'ün o çok başarılı partisini bugünkü içler acısı duruma taşıyan temel hatayı, diğerleri arasında, tefrik etmek gerektiğini düşünüyorum.

Aşağıda detaylarına gireceğim hatanın boyutu, sonuçları itibarıyla da son derece büyük. Hem AKP'yi 7 Haziran seçimlerinde yüzde kırka çekiyor, muhtemelen 1 Kasım seçimlerinde bu oran daha da düşecek, hem Türkiye ekonomisini yüzde 2 düzeyinde bir büyüme oranına mahkûm ediyor ve ülkemizin siyasi atmosferini cehenneme çeviriyor. AKP'nin bu vahim siyasi ve ekonomik hatası çok net ama bu hatanın neden yapıldığı konusu muhtemelen ciddi bir analize muhtaç. Meseleyi sadece sıradan bir miyoplukla yani uzağı görememekle açıklama kısmen doğru olabilir ama meselenin başka boyutları da var.

Malum, 7 Haziran genel seçimlerinde AKP'nin oy oranı yüzde kırka indi ve bu parti tek başına siyasi iktidarı oluşturabilme parlamenter gücünü kaybetti. Oysa, aynı siyasi hareket, bu hareketin, tabir doğrudan kendilerine ait, doğal lideri 12 Eylül 2010 anayasa referandumunda yüzde 58 gibi, demokrasilerde çok önemli sayılabilecek bir oranı zorlama başarısını da göstermişti. 2010 referandumunda ulaşılan yüzde 58'lik oy oranı, seçmen, vatandaş desteği çok büyük bir başarı idi.  Başka bir açıdan baktığınızda da 2015 seçimlerinde elde edilen yüzde 40'lık oy da, 14 senelik iktidar pratiği sonrası başarılı görülebilir ama ortada kimsenin görmezden gelemeyeceği, inkâr edemeyeceği 18 puanlık bir destek kaybı var. AKP'nin siyasi serencamında en büyük hatası da, bir dizi tercihler nedeniyle, desteğinin yüzde 58'den yüzde kırka düşmesine neden olan yanlış stratejisidir. Bu vahim yanlışı üreten stratejinin sonuçları sadece AKP yönetimine, Saray'a, Sayın Erdoğan'a yansımış olsa bizi pek ilgilendirmemesi gerekiyor ama mesele maalesef böyle değil. Bu çok yanlış stratejinin sonuçları günlük yaşamımıza fakirleşme, iç savaş görüntüleri, çok ama çok düşük standartlı bir demokrasi, ayaklar altına alınmış bir hukuk devleti olarak yansıyor. Türkiye gibi bir ülke ve vatandaşları için kabul edilemez bu durum. Mutlaka aktif anlamda bir şeyler yapmak, bir alternatifler manzumesi üretmek zorunda bu toplum.

AKP'nin oyları neden eriyor?

Sayın Erdoğan, 2010 anayasa referandumuna nasıl bir ortamda girdi? Kimlerin, nasıl büyük desteğini aldı? “Yetmez ama evet” gibi çok önemli, çok üretken bir slogan altında çok farklı kesimler nasıl bir araya geldi? Bütün bu soruların tartışılması gerekiyor. Daha da önemlisi, geçtiğimiz beş sene içinde bu büyük desteğin nasıl eridiği, AKP oylarının neden yüzde kırk düzeyine düştüğü sorusu. Bu düşüşte AKP'nin sorumluluğu nedir? Bu destek kaybında AKP'nin sorunsuz, sorumsuz olduğunu söylemek kanımca hiç gerçekçi olmaz.

AKP'nin yüzde 58 desteğe sahip olduğu 2010 referandumunda toplumun çok çeşitli kesimleri bu çoğunluğun içinde ve arkasında idi; Cemaat'ten liberallere, Kürtlerden milliyetçi kesimin azımsanmayacak bir bölümüne, merkez sağdan gerçek cumhuriyetçilere kadar. Bu çoğunluk hem sayısal anlamda çok önemliydi ama en azından sayısal önemi kadar bu çoğunluğun küresel dengeler, uluslararası ilişkiler ile de uyumu Türkiye için belirleyici idi. Dünya ve Türkiye 2008 küresel krizin ilk şokunu atlatırken böyle hukuka saygılı, dünya dengelerini gözeten bir çoğunluğun ekonomik büyümeye yani küresel piyasalardan ülkemize daha fazla kaynak çekme çabalarına katkısı çok önemli idi. Bu demokratik ve küresel ilişkiler ile uyumlu büyük koalisyon bozuldu ve yüzde 58'lik büyük koalisyonun bozulmasının zaten ilk vurduğu alan ekonomik büyüme oldu. Sonuçlarını yaşıyoruz ve daha uzun süre de yaşamayı sürdüreceğiz. Kimileri bir anayasa referandumunda elde edilen çoğunluk ile parti siyasi desteğini karıştırmamak gerekebileceğini iddia edebilir ama durum tam da bu değil. Bu itirazı çok da anlamlı bulmuyorum. Keşke Erdoğan “ustalık döneminin” manevralarını, dershaneleri kapatmak gibi saçmalıklar yerine demokrasi, yepyeni bir anayasa yapma doğrultusunda kullanabilse idi ama olmadı, olamadı.

Yeni tercihler ve sonuçları

Bu çok önemli çoğunluğun demokrasi yolunda bir hukuk koalisyonuna dönüşmemesinin arkasında önemli nedenler var. Bunlardan birincisi muhtemelen 17-25 Aralık 2013 sürecidir. Siyasi iktidar hakkında öne sürülen çok önemli iddiaların yargı önüne gitmesini engelleme vahim yanlışını yaptığında arkasında bir hukuk koalisyonunu görmesi zaten imkânsızdır. Bu çok önemli koalisyonun dağılmasının bir başka önemli nedeni de Erdoğan ve ekibinin küresel ilişkilerde bir hukuk koalisyonunu arkasında sürükleyemeyecek bir pozisyona gerilemesi yatıyor. Toplumun her kesimine büyük vaatleri olan AB süreci üzerinden demokrasi ve hukuk devletini yeniden inşa etme hedefi yerine Türkiye'den bile demokrasi ve hukuk açısından çok geri ülkelerle yakınlaşmanın, Şanghay Beşlisi'ne özenmenin, Çin füzeleri alma girişiminin böyle bir koalisyonu olanaksız kıldığı çok açık. Erdoğan'ın dış siyasi tercihlerinin bir sonucu olarak Kürt oyları yerine milliyetçi oylara yönelmenin, Kürt sorununda 90'lara dönerek askeri tekrar politikanın göbeğine çekmenin ülkemize kısa dönemde bile hangi maliyetleri getirdiğini görüyoruz zaten.

Malum laftır, her tercih bir vazgeçiştir. Erdoğan ve sözünden çıkamayan çok kişilikli kadrolar da yeni tercihler yaptı, yeni vazgeçişler yaşıyoruz. Tercihler; MGK kararları, Kırmızı Kitap çirkinliği, berbat bir uluslararası ilişkiler süreci; vazgeçişler ise AB hedefi, yeni ve demokratik bir anayasa, daha zengin ve özgür bir Türkiye. Başbakan Davutoğlu'nun çok sevdiği bir formülle bitireyim bari bu Yorum yazımı: Selam olsun bu tercihlere ve vazgeçişlere. Ancak Erdoğan ve çevresi Türkiye'yi de çok küçümsemesinler, kendilerine yaşamlarımızı, çocuklarımızın geleceğini emanet etmiyoruz, etmeyeceğiz.

Zaman