İnsan Mısır’da “yeni Mübarek olma” hayaliyle yanıp tutuşan General Sisi’yi görünce, tarihten hiç ders almayanların nasıl acılara yol açtıklarını düşünmeden edemiyor. Mübarek’in bile cesaret edemediği çılgınlıkları yapmaya girişenler, elbette duvara toslayacaklar. General Sisi gibi askerlerin iyi bir “sosyolojiye giriş” dersi almamış olmaları ne yazık. Kutuplaşmış Mısırlıların yüz yüze bakabilmeleri için bile uzun yıllara ihtiyaç var.

Oysa Tunus’un Arap Baharı sonrasında güç kazanan aktörleri oldukça ihtiyatlı davranmayı ve ne olursa olsun “masayı tekmelememeyi” becerdiler. Üç yıldır çok sayıda provokasyona maruz kalmalarına rağmen, 26 Ocak’ta Kurucu Meclis’ten yeni anayasalarını geçirmeyi başardılar. Mevcut 216 milletvekilinin 200’ünün yeni anayasaya evet demesi, ciddi meşruiyete sahip bir toplum sözleşmesi imzalandığını gösteriyor.

Elbette iyi bir anayasa yazmak tek başına yeterli değil. Bundan sonra da çok ciddi siyasi gerilimler yaşanacak. Ama Tunus’un siyasi aktörleri, başkalarının kendilerine dayattığı oyun kuralları yerine, kendi özgür iradeleriyle belirledikleri kurallarla yol alabileceklerini kanıtladılar.

Tam da bu nedenle Mısır’da saatler yine Tunus’a göre ayarlanacak. Tunus da, Cezayir gibi, perde arkasında askerlerin olduğu yarı otoriter bir başkanlık sistemine yönelseydi, General Sisi memnun olacaktı. Tunus Modeli’nin başarı kazanmasından memnun olmayacak ülkelerin İsrail, İran ve Suudi Arabistan gibi bir liste oluşturması da aslında çok şey anlatıyor. Bölgede yaşanan demokratik her gelişme, otoriterliğin süreklileşmesinde çıkarı olanları ürkütüyor.

Tunus, son üç yılda çok ciddi sınavlardan geçti. İki önemli seküler siyasetçiye suikast düzenlendi. Ardından Tunusluların daha önce şahit olmadıkları türden, askerlerine yönelik terör saldırıları yaşandı. Selefi gurupların mevcut süreci baltalamaya yönelik girişimleri, seküler çevrelerin İslamcılara ve Ennahda’ya yönelik kuşkularını artırdı. Mısır’da Temerrüd (İsyan) hareketinin yarattığı dalga ve ardından Mursi’nin devrilmesi, Tunus’taki kimi seküler çevreleri de etkiledi.

Bu süreçte Ennahda’nın seküler çevreleri rahatlatmaya yönelik bazı tavizleri gerilimi azalttı. Ennahda, Mısır’da İhvan’ın hatalarını ve bunun sonucunda askerin iktidarı gasp etmesini iyi analiz etmiş görünüyor. “Araba devrilmesin” diye zamanında verilmiş bazı tavizler, anayasayı da kurtarmış oldu.

Ennahda, kısa süre önce bağımsız bir hükümetin kurulmasını kabul ederek ülkeyi rahatlattı. Parti’nin önkoşulu, Kurucu Meclis’in anayasayı tamamlamasıydı. Seküler aktörler ve İslamcılar arasındaki arabuluculuk faaliyetlerinde Tunus’un sol eğilimli Genel İşçi Birliği’nin (UGTT) de ciddi katkıları oldu. Yine insan hakları mücadelesinden gelen, sol eğilimli mevcut Cumhurbaşkanı Mazruki de Ulusal Diyalog sürecini destekleyerek, yapıcı bir rol üstlendi. Kimi çevreler Mazruki’yi “İslamcılara çok tavizkâr davranmakla” eleştirdiler.

Tunus’un bundan sonraki sınavı, yıl sonunda yapılacak genel seçimler olacak. Devrim, ülkenin yakıcı yoksulluk sorunlarına, sahil ve iç bölgeler arasındaki ciddi iktisadi ve kültürel farklılıklara henüz ilaç olamadı. Özellikle AB’nin Tunus’un iktisadi sıkıntılarına çözüm bulmak adına aktif rol üstleneceğini öngörebiliriz. Anayasanın içeriğine dair yorumlarımızı başka bir yazıya bırakalım...

ytaskin@marmara.edu.tr