ABD’nin Türkiye’ye yönelik talep ve uygulamalarıyla nereye varmak istediğini anlamadan, meseleyi rahibe ya da papaza bağlayarak açıklamak gerçeği yansıtmayacak en azından eksik bırakacaktır. Rahip Brunson konusu olsa olsa sadece var olan sorunların başka bir şekilde ifade edilişi olabilir. ABD hiç saklamadan açıkça ‘yeni bir Ortadoğu haritası’ çizmek istiyor; bunu yaparken de Türkiye’den ABD siyasetini desteklemezse de karşı çıkmamasını istiyor.

“Hala dünya sisteminin patronu konumunda bulunan ABD’nin, karşılaştığı bütün sorunlara alıştığı yöntemler üzerinden cevap vermeye çalışması kendisi için bir avantaj olabilirdi fakat dünyada önemli değişmelerin yaşandığı, küresel dinamiklerin eski dengeleri alt-üst ettiği süreçlerde bu sorun çözme biçiminin işlemeyeceği ‘yeni bir durum’ söz konusudur. Bugün ABD’nin uluslararası ilişkilerinde Türkiye dâhil birçok ülkeyle yaşadığı sorunların temelinde, eski yöntem ve konumuna göre davranmakta ısrar etmesi yatmaktadır.”

ESKİ YÖNTEM

ABD’nin eski yöntem ve uygulamalarının zor kullanma, ülkelerin iç işlerine müdahale etme, seçilmiş hükümetleri askeri darbeler yoluyla devirme, iç savaş çıkartma, istikrarsızlık yaratıp hükümetleri kontrol altına girmeye mecbur bırakma ve nihayet doğrudan askeri operasyon yaparak savaş makinesini kullanma gibi hususları kapsadığı bilinmektedir. Bunların birçoğunu bu bölgede zaten uygulamaya soktuğu biliniyor fakat buradaki sorun bu uygulamalardan netice alma şartlarının bugünkü dünyada kalmamasıyla ilgilidir.

Dünya sistemini hızlı bir değişim yaşadığı bir dönemde, Batı sisteminin ekonomik toplumsal sorunlarının derinleştiği bir süreçte, hiçbir şey değişmemiş gibi ‘eski emperyalist dönemin’ müdahale araçlarıyla uluslararası sitemi yönetmeye kalkmanın daha fazla sorunlara sebep olacağını söylemeye dahi gerek yoktur, çünkü artık Batı sisteminin neredeyse ‘mutlak üstün’ olduğu zamanlar gerilerde kalmıştır. Bugün Doğunun yükseliş sürecinde yaşanırken, küreselleşme denilen yeni ilişki biçimlerinin gelişmeyi ‘barış içinde taşıyacak’ yeni bir uluslararası düzene olan ihtiyacı ortaya koyarken, eski yöntemde ısrar etmek ancak Batı sisteminin konum kaybını hızlandıracak etkiler yaratacaktır.

BARIŞ VE İSTİKRAR

“Meselenin bir başka yönü Türkiye ve içinde bulunduğu şartlarla ilgilidir; Türkiye demokratikleşme sürecinde kat ettiği mesafelerle, piyasa ekonomisi kurumları ve uluslararası siteme açık özellikleri dünya ekonomisine entegre yapısı içinde büyüyen bir ekonomiye sahip olduğu gibi, bölgesel istikrara önem veren, istikrarsızlık kaynağı terör örgütleriyle hem içerde hem dışarda mücadele eden bir ülkedir. Suriye ve Irak konusunda Türkiye-Rusya-İran- arasında yapılan işbirliği Türkiye’nin bölgesel dayanışma ve sorun çözme kapasitesini gösterdiği kadar, bağımsız davranma kabiliyetini de ortaya koymuş bulunmaktadır.”

Netice olarak, Türkiye-ABD ilişkilerinde yaşanan sorun, ABD’nin Ortadoğu’da barış ve istikrar isteyip istememe sorunudur. Türkiye gibi bir müttefikle bölgesel gelişmeden yana birlikte hareket etmek veya eski yöntemlerde ısrar etmek; ABD’nin önünde duran soru budur.