Anayasa’nın 101. maddesinde cumhurbaşkanının tarafsızlığını sağlamak için cumhurbaşkanı seçilenin varsa partisi ile ilişiğinin kesileceği ve TBMM üyeliğinin sona ereceği belirtilmiş durumda. Cumhurbaşkanının tarafsız olmasını gerektiren bir düzenleme de Anayasa m. 104/1’de bulunmakta. Buna göre cumhurbaşkanı devletin başı olup, bu sıfatla Türkiye Cumhuriyeti’ni ve Türk Milleti’nin birliğini temsil etmekte. Bunun yanında cumhurbaşkanının Anayasa’nın uygulanmasını, devlet organlarının düzenli ve uyumlu çalışmasını gözetme görevi bulunmakta.

Anayasa’nın 103. maddesine göre cumhurbaşkanının, görevine başlarken Türkiye Büyük Millet Meclisi önünde içtiği andın son bölümü şöyle: “….Anayasaya, hukukun üstünlüğüne, demokrasiye, Atatürk ilke ve inkılâplarına ve lâik Cumhuriyet ilkesine bağlı kalacağıma, milletin huzur ve refahı, millî dayanışma ve adalet anlayışı içinde herkesin insan haklarından ve temel hürriyetlerinden yararlanması ülküsünden ayrılmayacağıma, Türkiye Cumhuriyetinin şan ve şerefini korumak, yüceltmek ve üzerime aldığım görevi tarafsızlıkla yerine getirmek için bütün gücümle çalışacağıma Büyük Türk Milleti ve tarih huzurunda, namusum ve şerefim üzerine ant içerim.”

Bu düzenlemeler cumhurbaşkanının tarafsızlığının ve objektifliğinin ne kadar önemli olduğunu göstermekte. Recep Tayyip Erdoğan cumhurbaşkanı seçilmeden önce yazdığım bir yazıda şu tahminde bulunmuştum. “Başbakan Erdoğan’ın aday olup cumhurbaşkanı seçilmesi durumunda bu tarafsızlığı sağlayabileceği konusunda ciddi kaygılar bulunmakta. Önce başkanlık sisteminde daha sonra partili cumhurbaşkanı formülünde ısrar eden Başbakan’ın, bu istekleri gerçekleşmeyince bir süredir uyguladığı politika tarzı ve yaptığı açıklamalardan da anlaşıldığı üzere fiilî ve partili bir başkanlık sistemi uygulayacağı görülmekte. Başbakan’ın partiyi ve hükümeti kendi başkanlık profiline uygun hâle getireceği ve partiyle resmen ilişkisini kesse dahi, fiilen irtibatı devam ettireceği de açık. Fiilî başkanlık ile birlikte parti yönetimi ve hükümetle kurulacak fiilî irtibat hâli ortaya cumhurbaşkanıyla ilgili bir tarafsızlık sorunu hattâ bir anayasa ihlali çıkarabilecektir.”

Erdoğan’ın uygulamaları bu tahmini doğru çıkarmış durumda.Cumhurbaşkanının bir parlamenter sistemde tanınmayan ve azaltılması gereken yetkileri bulunmaktaysa da Anayasa’nın temel düzenlemesi tarafsızlık ve sorumsuzluktur. Halk tarafından seçilmiş olması ona taraflı davranma hakkı vermez. Cumhurbaşkanı bakanlar kurulunun görev ve yetki alanına giren konularda kendisi yürütmenin bizatihi kendisiymiş gibi icraat yapamaz. Çünkü sorumlu değildir.

Yine iktidarın sorumluluğuna giren konularda bir başbakan gibi öncelik alarak hükümeti ve kurumları açmazlara düşürecek açıklamalarda bulunamaz. Bu onun anayasal tarafsızlık ve sorumsuzluk ilkesini çiğnediği anlamına gelir.

Cumhurbaşkanı muhalefeti bir parti iktidarının başıymış gibi açıktan eleştirip, çatışmacı bir ortam yaratamaz. Bu onun tarafsızlığını ortadan kaldıracağı gibi Anayasa’da yer alan milletin birliğini temsil etme, düzen ve uyumu sağlama görevlerini yerine getirmediği ve Anayasa’yı ihlal ettiği anlamına gelir.

Cumhurbaşkanı mitingler düzenleyerek AKP’ye başkanlık sistemi üzerinden oy isteyemez, propaganda yapamaz. HDP’nin barajı aşmaması için faaliyette bulunamaz. Bu eşitlik ve adalete aykırı olacağı gibi Anayasa’nın tarafsızlık ilkesinin ihlali olur. Daha önemlisi seçim sonuçlarının ve muhtemel bir AKP iktidarının meşruiyetinin sorgulanmasına yol açar ve ülke kaosa sürüklenir. Buna Cumhurbaşkanı’nın hakkı yoktur.

Kutuplaştırma ve gerginlik üzerinden oy devşirme dönemi bitmiştir. Halk herkesi kucaklayarak barışı sağlamaya çalışan tarafsız bir cumhurbaşkanı istemekte. Bu nedenle onu cumhurbaşkanı yaptı. Yoksa partili gibi davranıp kaos yaratsın diye değil. Erdoğan, seçimlerin sağlıklı, hukuka uygun ve sonuçlara gölge düşmeyecek şekilde yapılmasına katkı sağlayacak uyarılarda bulunarak tarafsızlık konumuna geçmeli. Bu hem ülkenin selameti hem de AKP’nin geleceği için önemli.

umitkardas@gmail.com

www.umitkardas.com

twitter.com/umit_kardas