Bildiğiniz gibi devletin asli görevi olan tam kamu hizmetleri; iç ve dış güvenlik, bağımsız ve adil yargı, makro ekonomi yönetimi ve diplomasi hizmetleri olarak sıralanır. Eğitim ve sağlık hizmetleri ise yarı kamusal hizmetler olarak tanımlanır. Yani eğitim ve sağlık türünden yarı kamusal hizmetleri özel sektör üretebilir. Özel sektörün eksik üretimini devlet tamamlar. Ama tam kamusal hizmetleri özel sektörün vermesi kabul edilemez. Çünkü bu tür tam kamusal hizmetlerin faydası bölünüp pazarlanamaz.

Gelelim bu kısa açıklamayı niye yaptığımıza…

Yaptık, çünkü; Türkiye’de devleti yöneten siyasi iktidar ülkeyi kutuplaştırarak yönetme politikası izlediğinden devlet tam kamu hizmetlerini yeterince veremez oldu.

Yaşanan terör olayları güvenlik hizmetinin aksadığını bize gösteriyor. Yine Suriye ve Ortadoğu’da izlenen dış politikanın hatalı olduğu ortaya çıktı. Bu arada Avrupa Birliği ülkelerine giden göçmenlerin iadesi anlaşmasına hiçbir koşul koymadan imza atılması da izlenen dış politikanın zafiyetini bize gösterdi.

Yargı hizmetleri ise yapılan kamuoyu yoklamalarında güvenilirliği azalan hizmetler arasında yer alıyor. Adalet Bakanı’nın, Bütçe ve Plan Komisyonu’na yaptığı açıklamada; OECD verilerine göre, Türkiye’de yargıya güvenen vatandaşların oranı 2014 yılında yüzde 48 düzeyinde görünüyor.

Makro ekonomi yönetimine gelince…

Sık sık değişen makro ekonomi politikaları nedeniyle ihracat sürekli geriliyor, döviz rezervleri azalıyor, milli gelir dolar bazında düşüyor, işsizlik ve enflasyon artıyor. Hattâ işsizlik ve enflasyonda yükselen ülkeler arasında dünyada üçüncü ve dördüncü sırada olduğumuzu hemen hatırlatalım. İşte devletin ürettiği tam kamusal hizmetlerde durum böyle olunca AKP hükümetinin devleti iyi yönetemediğini söylemek herhâlde yanlış olmaz.

Peki, ne yapılmalı?

Şu yapılmalı. Tam kamu hizmetlerinin iyi verilebilmesi için toparlayıcı ve kapsayıcı yeni bir hükümetin kurulması ve devleti yönetmesinde fayda var. Bu öneriyi Dünya Bankası, Türkiye ekonomisinin toparlanabilmesi için 7 Haziran seçimlerinden sonra yapmıştı. Maalesef erken seçime zorlandı bu ülke. İki seçim arasında yaşanan terör olayları nedeniyle tek parti istikrar getirir söylemine vatandaş inandırıldı. Ama sonuç öyle olmadı. AKP’nin tek parti iktidarı istikrar getirmedi. 1 Kasım seçimlerinin ardından ekonomide olumsuz süreç devam ediyor. Yabancı sermaye stoku azalıyor. Türkiye’de oturanlar yatırımlarını diğer ülkelere kaydırıyorlar. İhracat azalıyor. İşsiz sayısı çoğalıyor. Kişi başına gelir azalıyor. Bu arada çevre ülkelerle savaş riski artıyor. Toplumsal barış azalıyor.

O hâlde devlet hizmetlerini kapsayıcı ve kaliteli biçimde verecek toparlayıcı hükümet nasıl kurulmalı?

Şöyle kurulmalı; nasıl Anayasa Komisyonu’na TBMM’de bulunan her siyasi partiden eşit sayıda üye alındıysa toparlayıcı hükümete bu şekilde üye alınabilir. Böylece ülke bu sıkıntılı dönemi aşar. Ve genel seçimlere 2019’da gidilir. Aksi takdirde AKP tek parti hükümetiyle toparlanmak mümkün görünmüyor.

suleymanyasar26@gmail.com