Tek parti hükümeti ekonomik istikrar getirir söylemi tutmadı. Hatırlayacaksınız, AKP hükümeti milli geliri sansürleyerek seçime girdi. Dolar bazında 10 bin 822 dolardan, 9 bin 169 dolara gerileyen kişi başına geliri vatandaş öğrenmesin diye seçim öncesi yayınlanan Orta Vadeli Program’da iktidar sansürledi. Onun yerine hayalî satın alma gücü paritesine göre hazırlanan kişi başına geliri gösterdi. Vatandaşa kişi başına yıllık gelirin 20 bin 298 dolar oldu dedi. Vatandaş bu sansür nedeniyle gerçekleri göremedi. Şimdi gerçek ortaya çıkıp milli gelirin 822 milyar dolardan 722 milyar dolara gerilediği, kişi başına gelirin 1653 dolar azaldığı açıklanınca bu defa ekonomiye güven daha önce hiç görülmemiş bir hızla azaldı. Dün açıklanan verilere göre; ekonomik güven endeksi Ocak 2016’da bir önceki aya göre yüzde 16,8 oranında azalarak 100.8’den 83.9’a geriledi.

Peki, ne anlama geliyor ekonomik güven endeksinin yüzde 16,8 oranında gerilemesi?

Şu anlama geliyor; tüketici güven endeksinde önümüzdeki on iki ayın, reel kesim, hizmet sektörü, inşaat ve perakende ticarette gelecek üç aylık dönemin beklentilerinin olumsuza döndüğünü gösteriyor bize. Yani vatandaş iş bulmayacağını, tasarruf yapamayacağını, ekonominin genel durumunun kötüye gideceğini düşünüyor.

EMEKLİ MAAŞIYLA AYDA 2000 EKMEK ALINIRKEN ŞİMDİ 1600 EKMEK ALINIYOR

Peki, niye vatandaş karamsarlığa kapıldı?

Kapıldı, çünkü AKP tek parti hükümetinin programında yeni bir açılım yok. Verilen ücret artışları tek kalemde fazlasıyla geri alındı. Emekliye ayda 100 lira ilave verildi ama ekmeğin fiyatına Ankara’da yüzde 35, İstanbul’da yüzde 25 zam geldi. Hemen bir örnek verelim 1500 lira maaş alan bir emekli daha önce Ankara’da 2000 ekmek alabilirken, şimdi 100 liralık ilave zam dâhil 1600 ekmek alabiliyor. Emeklinin alabileceği ekmek sayısı aylık olarak Ankara’da 400, İstanbul’da 320 adet azaldı. Yani maaşı arttı ama satın alma gücü azaldı emeklinin. Yine dünyada enerji fiyatları düştüğü için elektrik fiyatları gerilerken Türkiye’de durup dururken elektrik fiyatına yüzde 6,8 zam geldi. Anlayacağınız köprü geçiş ücretinden trafik sigortasına kadar aşırı zamlar yapıldı.

BEKLENEN ENFLASYON YÜZDE 7,5, GERÇEKLEŞEN YÜZDE 8,8 OLDUĞUNA GÖRE KÖPRÜYE NİYE YÜZDE 16 ZAM YAPILDI?

Bu arada Köprü geçiş ücretine yüzde 16 oranında zam yapılmasının nedenini sormak gerekiyor…Enflasyon 2015’te yüzde 8,8 düzeyindeyken, beklenen enflasyon 2016 için yüzde 7,5 olduğuna göre; niye yüzde 16 oranında zam yapıldı Köprü geçişine? Bu zammın niye böyle yapıldığını hükümetin açıklaması şart. Hangi matematik gerekçeyle yapıldı bu zam. İşte bu keyfî ve hesapsız yüzde 16 zam ve anlamsız diğer zamlar vatandaşın ekonomiye güvenini bir ayda yüzde 16,8 gibi çok büyük oranda düşürdü.

BİR CEPTEN DİĞER CEBE BORÇLAR KÂRLI OLMAKTAN ÇIKTI

Peki, bundan sonra ne olacak?

Şunlar olacak; milli gelir dolar bazında gerilediği için dış borçların ödenmesinde zorluk çıkacak. Dövizle borçlanan şirketler borçlarını ödeyebilmek için küçülecekler. Eleman çıkartacaklar. İşsizlik artacak. Çünkü ekonomi dolar bazında küçülüyor. Oysa dolar bazında borç faizleri yüzde 7-8 civarında. Dolayısıyla bu faizlerin, dolar bazında negatife dönen büyüme hızıyla karşılamak mümkün değil.

Şimdi akla hemen “hani dış borçların bir kısmı bir cepten diğer cebe borçtu” sorusu gelebilir. Evet, dış borçların bir kısmı “bir cepten diğer cebe borç” ama dolar bazında milli gelir azalınca işler değişti. Ekonomi dolar bazında küçüldüğü için yurtdışındaki mevduatını garanti olarak gösterip dış borç alanlar Türkiye’de bunun karşılığını kazanamadığından zarar etmeye başladılar. Krediye garanti olan mevduat kredinin faiz borcunu karşılamıyor artık. Teminat açığı çıkıyor ortaya. Dolayısıyla back to back’ler artık kârlı olmaktan çıktı.

İşte bu nedenle küçülen şirketler hem işsizliği artıracak hem de ekonomide durgunluğa neden olacak. Dolayısıyla bundan böyle kamunun harcama yoluyla ekonomiye müdahale etmesi gerekecek. Bu da bütçe açığını artıracak. Şimdiden uyarmakta fayda var.

suleymanyasar26@gmail.com