Seçim öncesinde yatırımcılar AKP- CHP koalisyon hükümetini en iyi çözüm olarak düşündüler. Böylece kapsayıcı bir hükümet kurulup, toplumdaki kutuplaşma giderilebilirdi. Ama düşünülen gerçekleşmedi. Seçim sonuçlarına göre AKP tek başına hükümet kuracak çoğunluğa ulaştı.

Peki, şimdi ne olacak?

Şu olacak; eğer AKP seçim öncesinde vaat ettiği gibi 2002’deki kuruluş ilkelerine dönüp, hukuk devleti ve demokrasiye bağlı yeni bir hükümet kurarsa ekonomi hızla toparlanabilir. Yine toplumsal kutuplaşmanın ortadan kalkacağını düşünen yabancı sermaye kısa sürede Türkiye’ye dönebilir. Bildiğini gibi bu ülkeden 2015 Ocak- Ağustos döneminde 64 milyar dolar tutarında yabancı sermaye kaçtı. Toplumsal uzlaşma bu kaçan sermayeyi geri getirebilir. Dolayısıyla Türk parası değerlenir. Ve dolar kısa vadede 2 lira 70 kuruşa, hattâ onun altına doğru gerileyebilir.

Şimdi en çok sorulan soruya gelelim…

Peki, Amerikan Merkez Bankası faiz arttırırsa ne olur?

Hemen cevaplayalım. Bildiğiniz gibi Amerikan Merkez Bankası 2013 yılının mayıs ayından beri para basmayı durduracağını ve faiz artıracağını belirtiyor. Para basımını geçen yılın son çeyreğinde durdurdu. Şimdi faiz artırımı bekleniyor. İşte bu riskin yani Amerikan Merkez Bankası riskinin başladığı dönemde dolar en fazla 2 lira 22 kuruş düzeyine yükselmişti. Ama dış dinamikten daha çok, 2015 yılı başında iç dinamikte yaşanan gelişmeler nedeniyle Türk parası hızla değer kaybetti. Ve 3 liranın üzerine çıktı. Yani dış dinamiğin bu değer kaybında fazla etkisi olmadı.

Bu arada iç siyasete yaşananların etkisiyle Türk Lirası’nın, reel kurun yani enflasyondan arındırılmış kurun üstünde değer kaybettiğini belirtelim. Bildiğiniz gibi Merkez Bankası reel kur endeksine göre reel kur 2 lira 71 kuruş, Big Mac Endeksine göre reel kur 2 lira 41 kuruşa denk geliyor. O hâlde Amerikan Merkez Bankası faiz artırsa bile reel kurun üzerinde değer kaybı iç faiz ayarlamalarıyla önlenebilir. Çünkü reel kurun üzerindeki değer kayıpları Türkiye’nin sömürülmesi anlamına geldiğini pek çok kere belirttik.

O hâlde seçim öncesinde meydanlarda vaat edilen demokrasi ve hukuk devletine bağlı, kuruluş ilkelerine dönen bir AKP hükümeti ekonominin hızla toparlanmasını sağlayabilir. Böylece Türkiye riski azalır. Tabii bu arada yeni ekonomi yönetiminin kaynak dağılımını lüks AVM, lüks konut, lüks otomobil yerine sanayi ve tarıma ağırlık vererek yönlendirmesi gerekiyor. Aksi takdirde on aydır üst üste düşen ihracat düşmeye devam eder. Yine toplanamayan 126 milyar lira tutarındaki vergi ve sosyal güvenlik prim alacağı için bir af çıkarılması şart. Çünkü son dönemde yaşanan yüksek oranlı devalüasyon nedeniyle ekonomi küçüldü. Milli gelir 822 milyar dolardan 2015’in ilk altı aylık verilerine göre 772 milyar dolara geriledi. Tabii bu gerileme şirket bilançolarını da küçülttü. Dolayısıyla vergi matrahları azaldı. İşte bu nedenle geçmişte tahakkuk edip ödenemeyen vergileri toplayabilmek için af gerekiyor.

Kısaca küresel hukuk kuralları ve demokrasi ilkelerine bağlanma ekonomiyi tekrar rayına oturtur. Bu arada kaynak dağılımını, sanayi ve tarıma ağırlık verecek şekilde yeniden düzenlemek gerekiyor. Aksi takdirde yüksek oranlı ve sürdürülebilir büyüme hızına ulaşılamaz.

suleymanyasar26@gmail.com