Bu yıl Nobel Ekonomi Ödülü’nü Princeton Üniversitesi’nden Angus Deaton kazandı.

Peki, Deaton’un başarısı neydi, ödülü niye kazandı?

Başarısı şu; Deaton, tüketimin toplumun refahını önemli bir parçası olduğunu kabul ediyor. Ve bireysel tüketim kararlarıyla ekonominin bütünü arasında yakın bir ilişki olduğunu söylüyor. Deaton’un bulgularına göre; devletin, gıdalar üzerindeki katma değer vergisini artırması ya da belli grupların gelir vergilerinin azaltılması ile tüketim çeşitlerinin nasıl değiştiği ve sosyal gruplar arasında kazançların ve kayıpların nasıl oluştuğu ölçülebiliyor. Dolayısıyla bu ayrıntılı istatistiki veriler ekonomik politikaların çizilmesine yardımcı oluyor.

Bütün bunların yanında Deaton’un hane halkı tüketimi ve gelişmekte olan ülkelerde fakirlik üzerine de detaylı araştırmalar yaptığını belirtelim. Deaton, gelişmekte olan ülkelerde ailelerin tüketim harcamalarının nasıl değiştiğini ve şekillendiğini uzun bir süre inceledi. Bulgularından bir tanesi şöyle; gelişmekte olan ülkelerde kız çocuklarına ailenin daha az kaynak ayırdığını ve cinsiyet ayrımcılığı yapıldığını istatistiki verilerle tespit etti. Deaton’un araştırmalarına göre; gelişmekte olan ülkelerde ailenin yeni çocuğu kız olursa aile, tüketim harcamalarını ve tüketim kalıplarını pek değiştirmiyor. Ama erkek çocuk olduğunda aile, yetişkinlerin tüketimi olan alkol, sigara, giyecek harcamalarını azaltıyor. Böylece aile, erkek çocuğa daha fazla kaynak ayırıyor.

Yine Deaton ve Subramanian’ın (1996) araştırmalarına göre Hindistan’da ücretler, kişinin alması gereken günlük kalori miktarını sağlayan gıda giderinin sadece yüzde 5 üzerinde seyrediyor. Yani gıda payı çıktıktan sonra ücretlinin eline günlük ücretinin yüzde 5’i kalıyor. Bu araştırmaya göre; beslenme ve ücret arasındaki ilişkinin verimliliği doğrudan etkilediği ortaya çıkıyor. Bu tespit ise etkin ücret teorisine katkı yapan bir bulgu oluyor.

Gelelim Deaton’un ekonomi teorisine katkılarına…

Deaton teoriye üç temel alanda katkı yapıyor; bunlar sırasıyla tüketim talebi sistemi, tüketimde değişmeler ve tüketim ile gelişmekte olan ülkelerde fakirlik arasındaki ilişkinin tespiti oluyor. Böylece Deaton, tüketimi belirleyen unsurların daha iyi anlaşılmasını ve bu yolla yeni politika tasarımlarıyla refahın nasıl değiştirilebileceğini açıklıyor.

Anlayacağınız Nobel Ekonomi Ödülü’nü alan Deaton; bireysel tüketimin ve toplam gelirin tespitinde mikro ekonomi, makro ekonomi ve gelişme ekonomisinin dönüşümüne yardımcı oluyor. Dolayısıyla refahın artırılması ve fakirliğin azaltılması için daha etkin politika tasarımlarını kullanıma sunuyor. Halkın refahını artırmak, fakirliği azaltmak isteyen siyasetçilere duyurulur.

suleymanyasar26@gmail.com