Bildiğiniz gibi dünya ekonomik krizini Amerikan ekonomisinde yapılan kalitesiz yatırımlar çıkarttı. Düşük faizle verilen konut kredileri, enflasyonun artacağı korkusuyla faizler yükseltildiğinde, birdenbire konut kredilerinin teminat açıkları oluştu. Teminat açıkları karşılanamayınca konutlar kredi veren bankalara geri döndü. Bu arada konut kredi varlığına dayalı krediler çöktü. Tabii finansal kriz derinleşince bu defa faizler hızla düşürüldü. Amerikan Merkez Bankası 4 trilyon dolarlık varlık alımı yaparak piyasaya dolar sürdü.

Hemen hatırlatalım, dolar basımını sağlayan Amerikan Merkez Bankası’nın, varlık alımları 2014’ün ekim ayında sona erdirildi. Yani Amerikan Merkez Bankası para musluklarını kapattı.

Bu arada 2008’de çıkan büyük krizin ardından uygulanan genişletici para ve maliye politikasıyla en hızlı toparlanan ekonomi yine Amerikan ekonomisi oldu. İşte hızla toparlanan Amerikan ekonomisinin bu yıl yüzde 2,5 oranında büyümesi bekleniyor. Beklenen bu oran gelişmiş ülkeler arasında da en yükseği oluyor. Çünkü Almanya bu yıl yüzde 1,6, Fransa yüzde 1,2, Kanada yüzde 1,5, Japonya yüzde 0,8,İngiltere yüzde 2,4 oranında büyüyecek. Bu arada gelişmiş ülkelerin büyüme ortalaması yüzde 2,1 olacak. O hâlde, Amerikan ekonomisinin büyüme hızının, gelişmiş ülkeler ortalama büyüme hızının da üstünde olduğunu belirtelim. İşte bu hızlı büyümenin Amerikan Doları’nı da güçlendirdiğini söyleyelim.

Niye bu kısa açıklamayı yaptık.

Yaptık, çünkü Amerikan ekonomisinin bu veriler dikkate alındığında bundan sonra dolar kredilerinde kalitenin artması gerekiyor. Yani geri dönüşü riskli yatırımlardan, daha kaliteli risksiz olan yatırımlara paranın yönelmesi gerekiyor. İşte bu nedenle Amerikan Merkez Bankası politika faizlerini artırmayı düşünüyor. Bu düşüncenin bu yıl sonunda ya da 2016 başında uygulamaya geçirilmesi bekleniyor. Bank of America Merrill Lynch’in tahminlerine göre bu yıl sonunda euro/dolar paritesi 0.95- 1.05, 2016 sonunda 0.90- 1.00 aralığında olacak. Yine bu yıl sonunda bir Amerikan Doları’nın 120-130 Japon Yeni’ne, 2016 sonunda bir doların 125-135 Japon Yeni’ne denk geleceği düşünülüyor. Tabii doların güçlenmesiyle yukarıda belirttiğimiz kaliteli yatırımlar olarak yine Bank of America Merrill Lynch tarafından; küresel altyapı yatırımları, küresel güvenlik ve siber güvenlik, kişisel gelişim ilaçları, obeziteyle mücadele, yükselen ülkelerin orta sınıfının tüketimine yönelik yatırımlar ve uzun dönemli Amerikan enerji yatırımları cazip hâle geliyor.

Gelelim Türk Lirası’nın Amerikan Doları karşısındaki değerine…

Bildiğiniz gibi Türk Lirası Amerikan Doları karşısında olması gerekenden fazla değer kaybetti. Merkez Bankası reel kur endeksine göre Türk parasının dolar karşısında reel kuru 2 lira 71 kuruş olması gerekirken, nominal kur 3 lirayı geçti. Hattâ Kurban Bayramı’nın ilk günü dolar 3,0643 lira düzeyine yükseldi. Tabii bu yükselişe Merkez Bankası’nın neden olduğunu söyleyelim. Merkez Bankası para arzını bir yılda yüzde 23,4, son bir haftada yüzde 1,5 oranında hızla artırarak bu tutarsızlığını devam ettirdiği sürece sahipsiz kalan Türk parası daha da değer kaybedebilir. Reel kur ve nominal kur arasındaki fark açılabilir.

Anlayacağınız, AKP’nin para politikasını değiştirecek yeni bir ekonomi yönetimi gelene kadar Türk Lirası sahipsiz kalacak.

İyi Bayramlar diliyorum.

suleymanyasar26@gmail.com