Bildiğiniz gibi 2006 yılından beri Amerikan Merkez Bankası’nın ilk defa faiz artırması bekleniyor. Bu arada hemen 2008’in aralık ayından bugüne Amerikan politika faizlerinin yüzde 0-0,25 arasında bulunduğunu hatırlatalım.

İşte ABD’de beklenen faiz toplantısı yarın başlayacak. Ve perşembe günü politika faizleri açıklanacak.

Peki, Amerikan Merkez Bankası perşembe günü faizleri artırdığını açıklayacak mı?

Pek çok iktisatçı Amerikan Merkez Bankası’nın perşembe günü faiz artıracağını beklemiyor. Çünkü düşük petrol fiyatları enflasyonun yüzde 2’lik hedefe ulaşmasını engelliyor. Bu arada hemen belirtelim; ABD’de fiyatlar, temmuzda bir önceki aya göre binde 1, önceki yılın aynı ayına göre binde 2 arttı.

İşte, faiz artarsa enflasyon daha da gerileyeceği için Amerikan Merkez Bankası’nın faiz artırmayacağı düşünülüyor. Yine faizlerin artırılmayacağını ileri sürenler, Amerikan sanayi üretiminin temmuz ayında 2014’ün kasım ayına göre binde 6 arttığını söylüyorlar. Dolayısıyla sanayi üretimindeki bu artışı yeterli bulmuyorlar. İşte faiz arttığı takdirde güçlenen dolar nedeniyle Amerikan malları pahalı olacağından, talebi azalacak. Sanayi üretimi yavaşlayacak. Bir de faiz artınca dolar daha da güçleneceğinden bu defa ithal mallarının fiyatı ucuzlayacak, ithalat artacak. Tabii bu durum Amerikan sanayi üretimini olumsuz etkileyeceğinden istihdam da olumsuz etkilenecek. ABD’de işsizlik yüzde 5,1 oranına düştü ama tam zamanlı istihdam yeterli düzeyde artmadığından faiz artışının işsizliği artıracağı düşünülüyor.

İşte saydığımız bu nedenlerle Amerikan Merkez Bankası’nın bu hafta faiz artırımı yapmayacağını düşünenler çoğunlukta bulunuyor. Pek çok Amerikalı uzman, Merkez Bankası’nın bu toplantıyı boş geçeceğini düşünüyor. Bu arada bazı tahmincilerin, faizler arttığı takdirde likidite azalacağından Amerikan hisse senedi piyasalarında çöküşlerin olacağını beklediklerini unutmadan belirtelim.

Gelelim yükselen ülkelere…

Türkiye’nin de içinde yer aldığı yükselen ülkelerin yatırımcıları artık bu faiz artırımı beklentisinden sıkıldı. Amerikan Merkez Bankası’nın faiz artırıp bu belirsizliğe son vermesini istiyorlar. Ama Amerika bu belirsizliği bu hafta sona erdirecek gibi görünmüyor. Herhalde 27-28 Ekim ve 15-16 Aralık’ta yapılacak toplantıları bekleyeceğiz.

***

Bu ne yaman çelişki

AKP iktidarı, Türk parasının değeri düştükçe ihracatın artacağını söyledi. Ama ihracat artacağına sekiz ay üst üste düştü. Tabii bu arada yüksek oranlı devalüasyon ekonomiyi küçülttü. Milli gelir 822 milyar dolardan 772 milyar dolara geriledi. Milli gelir küçülünce, iç ticarete konu olan mallara talep azaldı. Dolayısıyla lüks lokantalar, lüks kuaförler, lüks alışveriş merkezleri, lüks otomobil satıcıları eleman çıkartmaya başladı ve işsizlik çoğaldı. Bir yılda işsiz sayısı 226 bin artarak 2 milyon 880 bin kişiye ulaştı. Kısaca, Türk parasında yılbaşından bu yana yaşanan yüzde 30’luk değer kaybının, işsizliği azaltacağına işsizliği artırdığını söylersek herhalde yanlış bir tespit olmaz.

suleymanyasar26@gmail.com