Son dönemde Türk parası hızla değer kaybetti. Ve nominal kur ve reel kur tartışması başladı.

Önce nominal kur ne anlama geliyor onu açıklayalım.

Nominal kur günlük banka gişelerinden ya da döviz büfelerinden alım-satımı yapılan döviz fiyatını anlatır.

Reel kura gelince…

Reel kur kısaca enflasyondan arındırılmış kur anlamına gelir.

“Peki, reel kur nasıl hesaplanır” sorusu aklınıza gelebilir. Hemen cevaplayalım; reel kur üç yöntemle hesaplanır. Şöyle; reel kurun hesabında kirli hesaplama yöntemi, BigMac indeksi ve marjinal emek verimliliği yöntemleri kullanılır.

Şimdi ilk olarak kirli hesaplama (dirty calculation) yöntemini ele alalım; buna göre başlangıç olarak nominal kurun reel kura en yakın olduğu düşünülen bir dönem alınır. Ve bu başlangıç döneminden bugüne o ülkede yaşanan enflasyonundan diğer ülkenin enflasyonu arındırılarak ülke parasının reel kuru hesaplanır.

KİRLİ HESAPLAMA YÖNTEMİNE GÖRE REEL DOLAR KURU 2 LİRA 92 KURUŞ

Buna göre Haziran 2006 yılı dolar karşısında Türk parasının reel kur ölçümü için uygun başlangıç olabilir. O hâlde o günden bu güne Türkiye’de enflasyonu ele alırsak, bu ülkede enflasyon yüzde 102, ABD’de ise yüzde 17,8 oranında gerçekleşti. O hâlde 2006 Haziran kuru bugüne getirildiğinde doların Türk parası karşısındaki değeri 2 lira 92 kuruş olarak hesaplanıyor. Tabii unutmadan belirtelim bu yöntemin zayıflığı alınan başlangıç noktasının doğruluğu oluyor.

Gelelim BigMac yöntemine göre reel kurun hesaplanmasına…

Bu yöntemde Big Mac hamburgeri homojen bir mal olarak alınıp küresel düzeyde bir reel kur hesaplama aracı olarak kullanılıyor. Ve ABD’de Big Mac satış fiyatı reel kur için pratik bir ölçü olarak düşünülüyor. Çünkü BigMac’de kullanılan tüm girdiler her ülkede aynı oluyor. O hâlde Temmuz ayı Big Mac indeksine göre Türk parası yüzde 19,2 oranında aşırı değer kaybetmiş görünüyor. Dolayısıyla Türk Lirası’nın dolar karşındaki reel kuru 2 lira 40 kuruşa denk geliyor. Bu arada en pratik reel kur hesaplama yönteminin BigMac olduğunu belirtelim.

Gelelim marjinal emek verimliliğine göre reel kur hesabına…

Bu yönteme göre reel kur; bir ülkenin ürettiği dış ticarete konu malların marjinal emek verimliliğinin, dış ticarete konu olmayan malların marjinal emek verimliliğine bölünmesiyle hesaplanıyor. Bu yöntemi Türkiye’de henüz kullanıp hesaplama yapabilen bir kurum yok. Aslında teorik olarak en doğru sonuç bu yöntemle hesap ediliyor. Çünkü iki ülkenin para biriminin değişim oranını gösteren kurların iki ülkenin emek verimliliğini yansıttığını biliyoruz. İşte emek verimliliğini dikkate alan bu belirttiğimiz yönteme göre hazırlanmış bir çalışma olmadığına göre en pratik yöntem bazı sorunları içerse de BigMac yöntemi oluyor.

ASGARİ ÜCRET 456 DOLARDAN 352 DOLARA GERİLEDİ; DAVUTOĞLUNA GÖRE KAYGILANACAK BİR DURUM YOKMUŞ

Tabii bu arada Türk parasının nominal değeri elimizdeki iki hesaplama yöntemine göre son dönemde reel kur düzeyini aştı.

Peki, bu ne anlama geliyor?

Bunun anlamı şu; Türkiye’nin emeği sömürülüyor. Çünkü asgari ücret son dönemde 456 dolardan 352 dolara geriledi.

“Ne oluyor” diye soran yok.

Hattâ Başbakan Davutoğlu’na göre Türk parası böyle hızla değer kaybederken kaygılanacak bir durum yok. Kriz yok. “Peki, kriz yoksa niye herkes dolar alıyor”, “Türk parasından insanlar niye kaçıyor” diye sormak gerekiyor.

ALİ BABACAN NİYE SESSİZ?

On üç yıl ekonomiden sorumlu bakanlık yapıp on üçüncü yılın sonunda “yapısal reformlar yapılmalı” diyerek vatandaşa talimat veren Başbakan Yardımcısı Ali Babacan Türk parası hızla değer yitirirken sessiz kalıyor.

Anlayacağınız on üç yılın sonunda yine dar gelirli zor durumda. Dar gelirliye sahip çıkan yok. İşte tek parti iktidarının ülkeyi getirdiği nokta bu.

suleymanyasar26@gmail.com