Bildiğiniz gibi geçen yıl Amerikan Doları değer kazanınca dolara bağlı olan Çin para birimi yuan da değer kazandı. Geçen yıl yuan’ın değeri ihraç malları bazında yüzde 14 oranında yükseldi.

Tabii parası değerlenince Çin’in ihraç malları pahalı hâle geldi. Dolayısıyla Çin ihracatını artırmak için Çarşamba günü parasının değerini düşürdü. Ve dolar karşısında Çin parası yuan’ı yüzde 1,9 oranında devalüe etti. Tabii Çin parası yuan bu devalüasyonun ardından dünya piyasalarında değer kaybetmeye devam etti. Dün bir dolar 6,39 düzeyindeydi. Böylece son dönem dikkate alındığında bir dolar 6,18 yuan’dan 6,39 yuan düzeyine gelerek yüzde 3,3 oranında değer kaybetti. Çin’in yaptığı bu operasyonu, kur bandını genişleterek rezerv para olma yolunda yürüyor, diye değerlendirenler de var. Ama Çin parası konvertible olmadan ve Çin’de sermaye hareketleri serbest bırakılmadan böyle bir istek şu anda pek gerçekçi değil.

ÇİN MERKEZ BANKASI YUAN’IN DEĞERİNİ YIL SONUNA KADAR YÜZDE 10 DÜŞÜRECEK

Bu arada Çin Merkez Bankası’nın, yıl sonuna kadar, yuan’ın dolar karşında değerini yüzde 10 oranında düşüreceği ileri sürülüyor.

Bildiğiniz gibi Çin Merkez Bankası serbest dalgalı kur rejimi uygulamıyor. Ve kontrolü elden kaçırmadan yuan’ın değerini düşürmeye çalışıyor.

Peki, Çin niye parasının değerini düşürüyor?

Düşürüyor, çünkü ihracatını artırmak istiyor. Devalüasyon sonucu Çin malları ucuzluyor. Böylece ithalat pahalı hâle gelirken ihracat artıyor. Tabii ihracat artınca büyüme hızı çoğalıyor. Çünkü Çin bu yıl son 25 yılın en düşük büyüme hızı olan yüzde 7’yi hedefliyor. Bu oran Çin yönetimini rahatsız ediyor. Dolayısıyla yönetim büyüme hızını artırmak istiyor.

ÇİN KUR SAVAŞI MI YAPIYOR

Peki, Çin’in yaptığı bir kur savaşı mı?

Bu soruya cevap vermek için önce kur savaşının ne olduğunu açıklayalım. Soğuk Savaş’ın ardından ülkeler kendi mallarını satabilmek için rekabetçi devalüasyonlar yapıyorlar. Böylece diğer ülke malları karşısında kendi ürünlerine yapay rekabet gücü kazandırıyorlar. Tabii bu durum, karşı ülkenin, ihraç olanaklarını kısıtladığı için büyüme hızını düşüyor. Böylece rekabet gücünü kaybeden diğer ülkede ekonomi yavaşlıyor, işsizlik artıyor ve kaotik bir ortam meydana geliyor. İşte bu türden bilinçli devalüasyonlara kur savaşı adı veriliyor. “Kur savaşı” kavramını ilk defa Brezilya Maliye Bakanı Guido Mantega’nın kullandığını belirtelim. Mantega, 2010 yılının eylül ayında ABD’yi “kur savaşı” yapmakla suçladı. Dolayısıyla gelişmekte olan ülkelerin düşük değerli Amerikan Doları tarafından adil olmayan biçimde sıkıştırıldığını ileri sürdü. Mantega ABD’nin mallarını ihraç edebilmek için rekabet gücü sağlamak amacıyla doların değerini bilinçli olarak düşürdüğünü, küresel pazarları ele geçirdiğini söyledi. İşte Çin’in Çarşamba günü yaptığı bu devalüasyon hemen Asya ülkelerini etkiledi. Özellikle Endonezya, Malezya, Yeni Zelanda ve Avustralya ihraç malları ve para birimleri olumsuz etkilendi.

ÇİN’LE DIŞ TİCARET AÇIĞIMIZ 22,1 MİLYAR DOLAR

Gelelim Çin’in devalüasyonunun Türkiye’ye etkisine…

Hemen rakamları verelim; Türkiye Çin’den 2014 yılında 24,9 milyar dolarlık ithalat yaptı. Bu ithalatın karşılığında Türkiye’nin ihracatı 2,8 milyar dolar oldu. Yine bu yılın ilk altı ayında Çin’den yapılan ithalat 12,4 milyar dolara ulaşırken, aynı dönemde ihracat 1,2 milyar dolar oldu. Yani Türkiye’nin dış ticaret dengesini bozan en önemli ülke Çin oluyor. İşte yapılan bu devalüasyon Çin mallarını daha da ucuzlatacağından Türkiye’nin Çin mallarına talebi artacak. Bu arada Türk malları pahalılaşacağından Çin’e olan ihracatımız azalacak. Dolayısıyla Çin’in bu devalüasyonu Türkiye’nin dış ticaretini olumsuz etkileyecek. Hattâ Türkiye’de bazı fabrikalar kapanacak.

Peki, bu olumsuz durumdan kurtulmak için ne yapmalı?

Bildiğiniz gibi hükümet aslında ekonomide başarısız olduğu için 7 Haziran seçimlerinde düştü. Yani halkın iradesini yansıtan bir hükümet yok Türkiye’de. Ve mevcut hükümetin Türkiye ekonomisi hakkında güvenilir kararlar alması mümkün değil.

Anlayacağınız şu anda Türkiye’de kur savaşlarına karşı vatandaşı koruyacak bir hükümet yok.

suleymanyasar26@gmail.com