Bildiğiniz gibi son dönemde günlük siyaset ekonomik kurumları adeta esir aldı. Çünkü devlet memurları mevzuatında yapılan değişikliklerle bürokratların yargı güvenceleri kaldırıldı. Ve Hazine, Merkez Bankası,Gelir İdaresi Başkanlığı, SPK, BDDK, İMKB, TMSF gibi ekonomik kurumlar siyasetçilerin müdahalesine tepki veremez hâle geldiler.

Tabii bunun sonucunda Türkiye’de yatırımlar geriledi. Büyüme hızı düştü. Hattâ milli gelir 23 milyar dolar azalarak 2014’te 800 milyar dolara geriledi. Ve bu gelişmenin sonucu olarak işsizlik hızla yükselerek 2015’in şubat ayında yüzde 11,2 düzeyine çıktı. Bir de kamu harcamalarının ve kamu gelirlerinin milli gelir içerisindeki payının çoğalması vatandaşın kaynaklarının lüks ve popülist kamu harcamalarında kullanılması ekonomide kaynak dağılımını bozdu. İhracata yönelik yatırımlar azaldı. Yine önümüzdeki 12 ayın ekonomik beklentilerini gösteren tüketici güven endeksi hızla geriledi. Ve Mayıs 2015’te endeks son yedi yılın en düşük mayıs ayı tüketici güven endeksi olan 64,3’e düştü.

Bu arada döviz kurlarında aşırı oynaklık ve ihracatın bu yılın ilk beş ayında her ay üst üste gerileyip yıllık 157 milyar dolardan 151 milyar dolara gerilemesi ve 2015 yılı ihracat hedefi olan 173 milyar doların tutturulmayacağının ortaya çıkması ekonominin krize girdiğini bize gösteriyor. Bu kriz tespitini iktidarın da yaptığını unutmadan hemen belirtelim.

Yıllar                                                                         2012           2013           2014

Büyüme hızı (%)                                                     2,2              4,2              2,9

Enflasyon (%)                                                          6,2              7,4              8,1

Kamu Har. Milli gelir içerisindeki payı (%)      38               40               40

Kamu Gel. Milli gelir içerisindeki payı (%)       37               39               39

Dış borçlar (Milyar $)                                    338,9                   389,1          402,4

Dış borç artış hızı(%)                                              11,5            14,8            3,4

Milli gelir (Milyar $)                                              786,3          823,0          800.1

Kişi başına milli gelir ($)                                       10.673        10.822        10.404

Tüketici güven endeksi (Yıl sonları)                   73.6            75.0            67.7

Gelelim son üç yılın ekonomik verilerine…

Ekonomik performansı gösteren üç kritere baktığımızda; büyüme hızı geriliyor, kişi başına gelir azalıyor ve enflasyon artıyor. O hâlde son üç yılda ekonomik performansın iyi olmadığını söyleyebiliriz. Bu arada 2015’in ilk beş ayı geçen üç yılın verisinden daha kötü görünüyor.

YAZIN EKONOMİDE TÜRBÜLANS OLABİLİR

Gelelim bütün bunları niye anlattığımıza…

Anlattık, çünkü bu tablonun seçim sonrası hızla değiştirilmesi gerekiyor. Aksi takdirde Türkiye ekonomisinde kriz derinleşebilir. Çünkü 16-17 Haziran ve ardından 28-29 Temmuz’da toplanacak Amerikan Merkez Bankası ani bir faiz artırım kararı alabilir. Amerikan Merkez Bankası’nın faiz artırmayıp öteleyeceğinin bir garantisi yok. Amerikan politika faizleri arttığı takdirde gelişmekte olan ülkelerden kategorik olarak para çıkışı olacak. Böylece yeni bir türbülans yaşanacak.

O hâlde Türkiye hızla bozulan yatırım iklimini düzeltmeli. Demokratik hukuk devletine aykırı tüm yasalar derhal kaldırılmalı. Öngörülebilir bir hukuk sistemi hızla kurulmalı. Avrupa Birliği müzakere süreci hemen canlandırılmalı. Dar gelirler üzerindeki vergi yükü azaltılmalı. Ekonomik kurumlar derhal günlük siyasetin dışına çıkartılmalı.

Anlayacağınız vatandaşa demokrasi ve hukuk güvencesi verilmeden ekonomi bu krizden çıkamaz.

suleymanyasar26@gmail.com