Bildiğiniz gibi İsviçre dünya zenginlerinin kasasıolarak tanınır. Tabii kasanın konservatif olması ve sürprizler yapmaması gerekir.

Ama İsviçre 15 Ocak’ta sürpriz bir karar alarakeuro/frank paritesini serbest bıraktı. Ve İsviçre Merkez Bankası politika faizini negatif 0,75’e indirdi.

Peki, İsviçre niye böyle bir karar aldı?

Aldı, çünkü İsviçre parasının hızla değerlenmesini önlemek için Eylül 2011’de frangı, Euro’ya bağladı. Ve euro/frank paritesini 1.20’de sabitleyip minimum kur uygulaması yaptı. Böylece İsviçre bir anlamda Euro Bölgesi’ne dışarıdan üye oldu. Ama evdeki hesap çarşıya uymadı. Euro Bölgesi durgunluğa girdi. Ve Avrupa Merkez Bankası parasal genişleme kararı aldı. Bir de Yunanistan sorunu yine ortaya çıkınca tabii Euro’dan kaçış başladı. Ve Euro’dan kaçan pek çok kişi sabit kurdan frank alarak ya da borçlanarak yatırım yapmayı kârlı buldu.

Tabii euronun dolar karşısında hızla değer kaybetmesi nedeniyle Euro’ya bağlı Frank İsviçre için sürdürülemez oldu. Ve minimum kur bağlantısı kaldırıldı. Ardından İsviçre Frangı’na parasını yatıranlar kazandı ama frank borçlanıp taşıma ticaret (carry trade) yapanlar zarar etti. Hemen frank/ Türk parası paritesini hatırlatalım. 14 Ocak 2015’te bir İsviçre Frangı 2 lira 36 kuruş düzeyindeyken 15 Ocak’ta birdenbire 2 lira 65 kuruşa yükseldi. Bu arada İsviçre Frangı üzerinden borçlanan bazı şirket ve finans kuruluşlarının battığını belirtelim.

Gelelim bütün bunları niye anlattığımıza…

Cenevre Üniversitesi’nden Jean Ziegler “İsviçre Daha Beyaz Yıkar” kitabında firardaki sermayenin İsviçre’ye aktığını, hatta karaparanın İsviçre’de aklandığını anlatır. Bu arada Ziegler, Nazım Hikmet’in İsviçre’ye yaptığı geziden eşine yolladığı şiire de kitabında yer verir. Nazım Hikmet’in “İsviçre’den Geçerken” başlıklı şiirinin bir bölümü şöyle:

…

İsviçre’ye, bilirsin, gülüm,

dilsiz kasası, derler,

bir yerlerden, bir şeylerden kaçırılan

paraların.

…

Niye böyle şeyler yazdım İsviçre için?

Belki kıskandığımdan

Kanlı gölün ortasındaki küçük bahçeyi

Çiçekleri küçük bahçenin,

çiçekleri biraz da,

çölde akan kanımızla sulanmadı mı?

sulanmıyor mu?

Ve rahat, karlı gecelerinde İsviçrenin

yıldızları biraz da

göz yaşlarımızla yıkanıp yanmıyor mu?

EURO’YU İLK TERK EDEN İSVİÇRE OLDU

Tabii bu son karar İsviçre’ye rekabet gücünü kaybettirdiği biçiminde yorumlanabilir. Hatta aldığı sürpriz kararın ardından İsviçre’nin bundan böyle kredibilitesinin sorgulanacağı da söylenebilir. Ama dilsiz kasası İsviçre, parasını franka yatıranlara kısa vadede yine kazandırdı.

Bu arada Euro Bölgesi’ne üye olmadan parasını Euro’ya bağlayan İsviçre’nin Euro’yu terk eden ilk ülke olduğunu söylemek yanlış olmaz herhalde.

suleymanyasar26@gmail.com

*