Eski bir Yargıtay başkanı yargıçların “vicdanla cüzdan arasında” kaldıklarını ileri sürmüştü. Şimdi de ünlü iktisatçı Joseph Stiglitz, ülkelerin, ekonomi ve demokrasi arasında kaldığını söylüyor.

Önümüzdeki dönemde ekonomide neler olacağını değerlendiren Nobel ödüllü iktisatçı Stiglitz’in görüşleri şöyle:

“İkinci dünya savaşından sonra dünya ekonomisinde en önemli çatışma komünizmin mi yoksa kapitalizmin mi büyümeyi ve refahı artıracağı üzerine oldu. Fakat Berlin Duvarı’nın yıkılmasının ardından bu tartışma bitti. Ama bu defa hangi tür piyasa ekonomisi en iyisi tartışması başladı.

Uzun süre Amerikan demokratik kapitalizmi zaferi kazanmış gibi gözüktü. Ama ABD’nin serbestleştirme, özelleştirme ve liberalizasyonu içeren ve bütün dünyaya yaygınlaştırılan Washington Konsensüsü 2008 ekonomik kriziyle iflas etti. Ardından zenginlerin hortumladığı bankaların kurtarılması, zenginleri koruyan vergi sistemi, vergi cennetlerine dokunulmaması, tekeller ve oligopoller gelir dağılımını bozdu.

Tabii bozulan gelir dağılımı yani ekonomik eşitsizlik bu defa politik eşitsizliğe dönüştü. Bu defa politik eşitsizlik gelir dağılımının daha fazla bozulmasına neden oldu. Çünkü zenginler politikada her istediğini yaptırır hâle geldi. Böylece ortalama vatandaşın politik süreçte temsil hakkı kalmadı. Yine ekonomide yenilikler, hep ücretlerin kısılması ve toplumsal faydanın azalması yönünde etkisini gösterdi.”

İşte Stiglitz, “o halde,” diyor, “küresel politikanın temel meselesi bundan sonra; ortalama vatandaşın demokratik temsilinin sağlanması olmalı. Aksi takdirde bizim ekonomimiz ve bizim demokrasimizin sonu hüsran olacak.”

Niye anlattık bütün bunları?

Şundan anlattık, Türkiye’de vatandaş Stigliz’in ileri sürdüğü gibi ekonomi ve demokrasi arasında kaldı. Çünkü Türkiye’de de yeni zengin sınıf politik düzeye el koydu. Ücretler, emekli maaşları, vergiler yeni zenginlerin isteklerine göre belirleniyor artık. Enflasyon yeni zenginlerin lehine bilerek artırılıyor. Her ne kadar iktidardaki politikacılar karşı görünse de enflasyon onların işine geliyor. Enflasyon sayesinde reel ücretler düşürülüyor.

Hemen bir örnek verelim: emekli maaşları yüzde 3 oranında artarken enflasyon yüzde 9,5’e yükseltilerek emekli maaşlarının yükü azaltılıp bütçe ödenekleri yeni zengin sınıfa aktarılıyor.

Anlayacağınız Stiglitz’in belirttiği gibi Türkiye’de de yeni zenginler politik düzeyde halkı dışlayan bir hâkimiyet sağladılar. İşte bundan sonra temel mesele politik düzeyde adaletli temsilin sağlanması oluyor. Türkiye de son dönemde ekonomi ve demokrasi arasında kaldı tespitini yapmak herhalde yanlış olmaz.

suleymanyasar26@gmail.com