Merkez Bankası 17 Aralık 2014’te kısa vadeli dış borç verilerini açıkladı. Buna göre kısa vadeli dış borçların toplam tutarı ekim ayında 134,2 milyar dolara yükseldi. Oysa bu yılın nisan ayı başında kısa vadeli dış borçların toplam tutarı 125,8 milyar dolar düzeyindeydi.

Peki, kısa vadeli dış borçların artması ne anlama geliyor?

Hemen cevaplayalım; bildiğiniz gibi hükümet makro ihtiyati tedbirler alarak bu yılbaşından itibaren tüketici kredilerinin, kredi kartlarının taksit sayısını azalttı. Yine tüketici kredilerinin peşinatlarını çoğalttı.

Hatırlayacaksınız alınan bu tedbirlerin amacı tüketimi azaltarak toplam talebi kısmaktı. Böylece toplam talep kısılınca dış borç talebi de azalacaktı. Ama önceki gün açıklanan kısa vadeli dış borç rakamları bize alınan tedbirlerin amacına ulaşmadığını gösteriyor. Çünkü özel bankaların kısa vadeli dış borçları son yedi ayda 74,1 milyar dolardan 79,7 milyar dolara yükseldi. Yine aynı dönemde kamu bankalarının kısa vadeli dış borçları 17,8 milyar dolardan 19,4 milyar dolara ulaştı. Bu arada hemen “ama cari açık azalıyor” diyebilirsiniz. Tabii cari açık azalıyor ama kısa vadeli dış borçlar çoğaldığından bu defa ekonominin kırılganlığı artıyor.

Niye artıyor kırılganlık peki?

Çünkü Merkez Bankası döviz rezervleri altın dâhil hep kısa vadeli dış borçların üzerinde olurdu. Hemen örnek verelim bu tespitimize; bu yılın ilk çeyreğinde kısa vadeli dış borçlar 125,8 milyar dolar tutarındayken, altın dâhil döviz rezervleri 126 milyar dolar düzeyindeydi.

Oysa Ekim 2014’te kısa vadeli dış borçlar 134,2 milyar dolara ulaşırken dün açıklanan altın dâhil döviz rezervleri 132,2 milyar dolar düzeyinde seyrediyor. Yani Rusya krizinin yaşandığı dönemde hem kısa vadeli dış borçlarımız artıyor hem de döviz rezervleri azalıyor.

BÜYÜME HIZI GERİLERKEN KISA VADELİ DIŞ BORÇLAR ÇOĞALIYOR

Bir de unutmadan önemli bir konuya değinelim. Hükümet makro ihtiyati tedbirler alarak tüketimi kısmayı, tasarrufları artırmayı tasarladı. Tabii bu arada büyüme hızı geriledi. İşsizlik çoğaldı. Ama büyüme hızı gerilerken bu defa kısa vadeli dış borçlar arttı. Yani son yedi ayda kısa vadeli dış borçlar yüzde 7,2 oranında artarken, ekonomide dokuz aylık büyüme hızı yüzde 2,8 oranında gerçekleşti.

İşte bu gelişme yeni bir risk sinyali oluyor. Yani hem büyüme hızı düşüyor hem de daha fazla kısa vadeli dış borç alınıyor. Anlayacağınız bu tuhaf gelişmeye ekonomi yönetiminin hemen el atmasında fayda var.

suleymanyasar26@gmail.com