Dünyada petrolün varil fiyatı son beş ayda yüzde 40 oranında geriledi.Yani haziran ayında petrolün varili 114 dolar düzeyindeydi şimdi 69 dolara düştü. Ama Türkiye’de akaryakıtın benzin istasyonlarındaki fiyatı aynı dönemde yüzde 13 oranında azaldı. Oysa petrol fiyatları dünyada arttığında hemen tüketiciye aynı oranda yansıtılırken şimdi yaşanan fiyat gerilemesi aynı oranda tüketiciye yansıtılmıyor.

Peki, niçin petrol fiyatındaki gerileme tüketiciye yansıtılmıyor?

Yansıtılmıyor, çünkü toplam vergi gelirlerinin yaklaşık üçte biri akaryakıt ve doğalgaz üzerinden alınıyor. Yani 2014 yılının toplam vergi gelirlerinin 348 milyar lira olduğunu bildiğimize göre bu gelirin üçte biri akaryakıt ve doğalgaz üzerinden alınan özel tüketim vergisi ve katma değer vergilerinden oluşuyor. İşte bu nedenle bu ülkede akaryakıt fiyatları bir türlü indirilemiyor.

Bu kısa açıklamayı yaptıktan sonra şimdi gelelim Türkiye ve Rusya’nın niçin aynı şekilde yönetildiğine...

Bildiğiniz gibi Rusya petrol, doğalgaz üretiyor ve adeta tek mallı bir ekonomi olarak faaliyet gösteriyor. IMF’nin son konsültasyon raporuna göre petrol geliri hariç tutulduğunda Rusya’nın bütçe açığının milli gelirine oranı yüzde 9 düzeyine çıkıyor. Şimdi petrol fiyatları 114 dolardan 69 dolara gerileyince Putin’in söz verdiği popülist harcamaları yapabilmesi mümkün olamayacak. Dolayısıyla Putin’in ülkeyi yönetmesi zorlaşacak.

Bu arada Türkiye petrol ve doğalgaz üreticisi olmadığı hâlde vergi gelirlerinin üçte birini petrole bağlı ürünlerin tüketiminden alınan dolaylı vergilerle sağlıyor. İşte bu nedenle hem Rusya hem de Türkiye popülist kamu harcamalarını aynı araç yani petrol üzerinden yapıyor.

Hatta Rusya petrol üreticisi olduğu için daha avantajlı durumdayken Türkiye daha kırılgan oluyor. Çünkü Türkiye bütçe açığı çoğalacak düşüncesiyle akaryakıt fiyatlarında indirime gidemediğinden ekonomik büyümesi yavaşlıyor bu ülkenin.

EKONOMİDE GELİNEN NOKTA ÇIKMAZ SOKAK

Neden ekonomik büyüme yavaşlıyor?

Çünkü yüksek enerji fiyatları nedeniyle aile bütçesinden diğer malların tüketimine pay ayrılamıyor.Oysa enerji fiyatları Türkiye’de dünya fiyatlarına paralel olarak gerilese aile bütçesinde enerjiden artan kısım diğer malların tüketimine harcanacağından ekonomik büyüme hızlanacak.

Yine ucuz enerji yatırım maliyetlerini düşürdüğünden yatırımlar da hızla artacak. İşteTürkiye’nin bu enerji üzerine yoğunlaşan vergi tahsilatı Türkiye’yi adeta kilitliyor. Ve, Rusya ve Türkiye ekonomilerinin aynı şekilde yönetildiğini bize gösteriyor. Yani petrole bağlı bütçe geliri politikası nedeniyle iki ülke de petrol fiyatlarındaki gerilemeden benzeri şekilde etkileniyorlar.

Peki, bu tuhaf durumdan kim sorumlu?

Bu tuhaf durumdan da “Atatürk, İnönü, Bayar, Menderes, Demirel, Özal, Ecevit ve muhalefetteki Kılıçdaroğlu, Bahçeli sorumludur” demeyin artık. Tabii ki 14 yıldır ülkeyi yönetenler sorumlu oluyorlar. Çünkü bu ülkenin vergi yapısını değiştirmek için tek adım atmadılar. Ülkeyi petrol üzerinden alınan dolaylı vergilerle yönetmeye kalktılar. Sonunda enerji fiyatını dünyaya paralel olarak indirsen bütçe açığı büyüyecek, indirmezsen ekonomi büyüyemeyecek. İşte şimdi ekonomide geldiğimiz nokta bu. Yani çıkmaz sokak.

suleymanyasar26@gmail.com