Atatürk Orman Çiftliği (AOÇ) arazisine Başbakanlık için binalar yapıldı. Sonra bu binaların Cumhurbaşkanlığı’na tahsis edileceği açıklandı. Binaların maliyeti 600 milyon lira tutmuş. Şimdi ilave yapılar için 400 milyon lira ödenek çıkartılmış. Böylece toplam maliyet 1 milyar liraya ulaşıyor. Yani yarım milyar doları buluyor bina maliyeti. Cumhurbaşkanlığı uçağı da yarım milyar dolar tutuyor. Böylece ödenen vergilerin bir milyar doları rezidans ve uçağa harcanmış oldu.

Bildiğiniz gibi, bütçe yapmak, ihtiyaçları önceliklerine göre sıralamak anlama geliyor.

Peki, Türkiye’nin önceliği devlet binası yapmak mı?

Hayır. Türkiye’nin birinci önceliği büyüme hızını uzun vadede sürdürebilir ve yüksek oranlı hâle getirmek...

Bunun için önce, devlet binası yerine dış ticarete konu mal üretmek şart. Sonra yeterli üretimi elde edip lüks olmayan devlet binası yapabilirsiniz. Çünkü devlet binaları dış ticarete konu olmazlar. Bürokratların ve politikacıların oturdukları mekânlar olarak kullanılırlar. Ve hemen hatırlatalım, lüks devlet binaları gelişmekte olan ülkelerde israfa en güzel örnek olarak gösterilir.

Peki, bütün bunları niye anlattığımıza gelince...

Anlattık, çünkü, AKP hükümetleri ekonomide başarılı bir dönüşüm gerçekleştirdi. Fert başına gelir üç kat arttı. Eğitim ve sağlıkta başarılı uygulamalar yapıldı. Ama dönüp dolaşıp yine dış ticaret açığını halledemedik. Büyüme hızı geriledi. Fert başına gelir artışı yerinde saymaya başladı.

Peki, niye böyle oldu?

Çünkü, dış ticarete konu mallar yerine paralar lüks tüketime yatırıldı. Lüks konut, lüks AVM, lüks lokanta, lüks otomobil, lüks devlet binaları kaynakları tüketti. Tabii bu nedenle üretici alanlara yatırım yapılamadı. GAP, Konya Ovası sulaması bitirilemedi. Ve 2002’de 19 milyon ton olan buğday üretimi 2014’te 19,7 milyon tonda kalarak yerinde saydı. Arpa üretimi aynı dönemde 8,3 milyon tondan 6,9 milyon tona, geriledi. Dolayısıyla, tarımda üretim artmayınca, artan talep nedeniyle gıda fiyatları hızla yükseldi. İşsizlik oranı bir türlü 2000 yılı düzeyi olan yüzde 6,5’a indirilemedi.

Anlayacağınız AOÇ’de ofis-rezidans Ak Saray yerine, yarım milyar doların küçük bir kısmı araştırmaya ayrılsaydı Ak Buğday adında verimli bir buğday türü elde edilebilirdi. Böylece buğday üretimi 12 yıl yerinde saymaz, yılda 40 milyon tona ulaşabilirdi. Yine lüks harcamalar yerine GAP ve Konya Ovası sulaması tamamlansaydı tarımsal üretim yılda 65 milyar dolardan 200 milyar dolara yükselebilirdi. Dolayısıyla, artan gıda üretimi enflasyonu engeller, bu arada istihdam artardı. Ama lüks yaşam tercihi ekonomiyi çıkmaza soktu. Ak Saray ve uçak hemen özelleştirilmediği takdirde, bundan böyle işler zor.

Niye zor?

Çünkü, lüks binanın, lüks uçağın cari gideri çok olur. Ve devlette biri yaptı mı hepsi aynısını yapar, bu türden harcamalar hızla çoğalır. Bütçenin iki yakası biraraya gelemez artık. Hem cari açık, hem bütçe açığı bu defa krize davetiye çıkarır.

suleymanyasar26@gmail.com