Bildiğiniz gibi bir ülke ekonomisinde para arzı milli gelirden daha hızlı artarsa enflasyon olur. İşte bu açıdan Türkiye ekonomisine baktığımızda; son 12 ayda milli gelir yaklaşık yüzde 4 oranında artarken, geniş tanımlı para arzı yani dolaşımdaki para ile vadeli ve vadesiz mevduatların toplamı yüzde 17 oranında çoğalarak 801 milyar liradan 938 milyar liraya yükseldi. İşte bu nedenle yıllık enflasyon mayıs ayında yüzde 9,66 oranına yükseldi. Şimdi bu yüksek orandaki enflasyonu düşürmek için tüketimi kısmak gerekiyor. Bazıları tüketimi kısmak için faizlerin yüksek olması gerektiğine inanıyor. Oysa yüksek faizler para arzını yine hızla artırıyor.

Peki, faizler yüksek olunca para arzı niye hızla artıyor?

Artıyor çünkü, küresel faizler düşük olduğu için bu defa sıcak para, faizi yüksek olan ülkeye geliyor. Dolayısıyla para arzı hızla çoğalıyor. Hâl böyle olunca mal arzı, çoğalan para arzına paralel olarak hızla artmadığından, fiyatlar genel seviyesinin yükselmesi anlamına gelen enflasyon artıyor.

Bir de hemen hatırlatmakta fayda var. Para arzının milli gelire oranını gösteren paranın devir hızı Türkiye’de sürekli azalıyor. Paranın devir hızı son bir yılda 1.89’dan 1.71’e geriledi. Bu da bize para arzının fazla olduğunu gösteriyor.

Peki, niye anlattık bütün bunları?

Şundan anlattık; mevcut koşullarda yüksek faiz, enflasyonu önleyen bir araç olamıyor. Talep faizlere duyarsız kalıyor. Hatta yüksek faiz enflasyonu çoğaltan bir hâle dönüşüyor. O hâlde talebi kısmak için döviz kurlarının rekabetçi hâle gelmesi gerekiyor. Bu nedenle reel faizlerin sıfıra yakın olması şart. Bu durumda sıcak para akımı azalacağından para arzının hızlı artışı da duracağı için enflasyonist baskıyı azaltmanın ancak mümkün olabileceğini söyleyebiliriz.

Gelelim Merkez Bankası’nın dün aldığı kararlara...

Merkez, dün faiz koridorunu değiştirmedi. Sadece politika faizi olan bir haftalık repo faiz oranlarını 0,75 puan azaltarak yüzde 9,5’tan yüzde 8,75’e geriletti. Fakat bu gerilemenin piyasalarda pek fazla etkisi olacağını söyleyemeyiz.

Bir de unutmadan hemen hatırlatalım, Türk parası yıl başından mayıs ayı sonuna kadar, yaklaşık yüzde 10 oranında değerlendi. Bu değerlenme devam ederse döviz kurları rekabetçi olmaktan çıkacak. Dış ticarete konu olan mal üretimi azalacak. Ve lüks tüketim hızla artacak. O hâlde Merkez’in Türk parasının daha fazla değerlenmesine izin vermemesi gerekiyor.

Anlayacağınız, Irak ve IŞİD riski nedeniyle dün Merkez gerekeni yapamadı. Bu riskler kalktığında, rekabetçi kura, ulaşmak için gerekli faiz indirimi adımlarının atılacağını düşünüyoruz.

suleymanyasar26@gmail.com