Geçen hafta sonu biri Avrupa’da, biri de Güney Amerika’da iki önemli seçim gerçekleşti. Bu iki seçimin de, Türkiye’ye yönelik de taşıdığı mesajlar var. Onun için, bu yazı ve gelecek yazımı, bu iki seçime ayırıyorum.

Güney Amerika’daki Venezuela genel seçimlerinin ve yaklaşık yirmi yıllık “Chavez Devrimi/ Devri”nin defterinin kapanmasına yol açabilecek sonuçları oldu; muhalefet, ezici bir çoğunluk elde etti. Ağır derecede kutuplaşmış, bir tarafın halkçı bir devrim yaşandığını, öteki tarafınsa popülist bir baskı- otoriterlik ortamının hâkim olduğunu düşündüğü bir ülkede, siyasi güç nasıl el değiştirir? Venezuela’da yaşanan işte tam bu; Chavez hakkında ne düşünürseniz düşünün, konuya bir de bu açıdan bakmakta fayda var. Bunu gelecek yazıda yapacağız.

Öte yandan, diğer seçim, ilk bakışta Türkiye’yi çok da ilgilendirmeyen bir konuyu gündeme getiriyor; aşırı sağın yükselişi. Acaba gerçekten Türkiye etkilenmeyecek mi bu çıkıştan?

Bahsettiğimiz bu diğer sandık meselesi; yani, Avrupa’daki seçim, Fransa’da yapılan yerel seçimlerin ilk turuydu. Aşırı sağ Front National (Ulusal Cephe), ilk turdan birinci parti olarak çıktı. Marine Le Pen’in lideri olduğu parti, sadece zaten güçlü olduğu Fransa’nın Güneyi gibi yerlerde değil, aynı zamanda Sol tercihli seçmenlerin çoğunlukta olduğu Kuzey Fransa’da da desteğini katlayarak artırdı. Sonuçlar, aslında çok büyük bir sürpriz değil. Kamuoyu araştırmaları Le Pen’in partisinin çıkışına zaten işaret ediyordu. Buna karşılık, son kertede, FN’nin yaklaşık yüzde 30 oy aldığı anlaşıldığında, tam bir şok yaşandı.

Ve “Le Choc”, “Şok”; Pazar gecesi sonuçlar çıkmaya başladıktan sonra sıklıkla ifade edilen duygusal tepki oldu. Sonuçlar, elde edilen başarı, Le Pen’in kendisi için, “pozitif bir şok” olurken, kamuoyunda FN’nin yükselişini tehlike olarak görenler içinse, tam bir soğuk duş sözkonusuydu. Hafta başı, Yahudi gruplardan, “popülist, aşırı sağ bir partinin Cumhuriyeti tehdit etmesine izin verilmemesi gerektiği” açıklamaları gelirken, Baş Haham Haim Korsia seçimlerin ikinci turunun “şiddetsiz bir vatandaş ayaklanmasına dönüştürülmesi” çağrısında bulundu. Keza Müslüman gruplar, kadın hakları aktivistleri, insan hakları grupları, FN’nin yükselişinin getirdiği tehdide dikkat çekiyor.

FN, Fransa’da seçimlerin yapıldığı 13 bölgeden altısında ilk parti konumunda. Yani, bu hafta seçimlerin ikinci turunda, ilk kez “yönetime” adım atabilir.

Evet; FN şimdiye kadar yönetimde bulunmadı. Tıpkı Avrupa’nın diğer popülist sağ partileri gibi, ilk somut çıkışını ve “sisteme girişini” Avrupa Birliği Parlamentosu seçimlerindeki başarısıyla gerçekleştirdi. AB Parlamentosu seçimlerine olan düşük seçmen ilgisi ve AB karşıtı söylemin daha etkili ve doğrudan kullanılabilmesi nedeniyle, Macaristan’da Jobbik, Britanya’da UKIP ve Fransa’da FN gibi partiler, liderleri başta olmak üzere temsilcilerini Brüksel ve Strasburg’da faaliyet gösteren parlamentoya üye olarak yolladılar. AB Parlamenterliği, özellikle grup kurabilince, maddi olanaklar başta olmak üzere birçok kaynağı beraberinde getiren bir pozisyon sağlıyor. Aşırı sağ da, karşıtı olduğu AB’nin halkla olan en doğrudan bağını oluşturan parlamentoyu, hem “statü” kazanmak, hem gündem yaratmak, hem de AB kaynaklarını kendine tahsis için kullanıyor. Bunun dışında, Avrupa Parlamentosu’ndaki genel tavır,Marine Le Pen ve UKIP lideri Nigel Farage’ın aralarında bulunduğu aşırı sağ ve popülist örneklere resmen sırtını dönmek, onlarla hiçbir şekilde diyalog kurmamak ve onları açıkça aşağılayan, yok sayan bir tavır benimsemek.

Tamamen “izole edilmiş” hâlleri nedeniyle FN gibi partiler, Avrupa Parlamentosu’nda ciddi bir siyasi sonuç elde edemiyor. Ama eğer ki, FN örneği, seçimlerin ikinci turundan da başarıyla çıkarsa ve Fransa’nın yerel yönetimlerinde güç sahibi olursa, Avrupa geneli için örnek teşkil edebilecek bir “sistem açılımını” gerçekleştirecek. Yani, FN yapısı ekonomiden eğitime, Fransa’nın yerelinde programlar şekillendirebiliyor olacak. Yerel yönetimlerin bütçelerindeki milyonlar, hattâ milyarlarca euro da, FN’nin kaynağı hâline dönüşecek.

En önemlisi de, aşırı sağ söylemin “normalleşmesi” –merkez siyaseti hâkimiyetine alması. Fransa’da olağanüstü hâl ilan edilmesi, polis ve askerlere geniş operasyon özerkliği verilmesi gibi “tedbirler”, FN gibi aşırı sağ partilerin yıllardır teşvik ettiği politikalar. Şimdi, “güvenlik paranoyaları”, Avrupa’yı ele geçirdikçe, Türkiye gibi zaten güvenlik ve insan hakları dengeleri şaşmış ülkelerdeki tabloların daha da vahimleşeceğini öngörmek hiç de zor değil.

oneysezin@hotmail.com