İki dünya savaşının tarihine hep meraklı oldum; ama bu savaşlar hakkında okurken, bir dünya savaşı yaşamadığımız için ne kadar şanslı olduğumuzu düşünmüşümdür hep.

Artık, o kadar şanslı olduğumuzu düşünemiyorum…

Rusya’nın doğrudan askerlerini Suriye’de Esad rejiminin yanında savaşa sürmesi, bilfiil bombardımanlar yapmasıyla, “komşumuz” olan bu çatışma bambaşka bir boyut kazandı.

Artık, Suriye Savaşı, “mini” bir dünya savaşı.

Elbette, yaklaşık 330 bin kişinin can verdiği, milyonlarca kişinin yerinden olduğu savaşa “mini” deme değil kastım. Ancak, Suriye ve çevresi coğrafyaya yayılmış; sıcak çatışma sahası, Suriye ve yakın çevresi olan bir dünya savaşından bahsediyorum.

Artık, Kürt Sorumuz da, yeni bir evreye geçti; Suriye çözülmeden ve bu dünya savaşı sona ermeden, Türkiye’nin Kürt Sorusu da yanıtlanamaz.

Dahası, Kürt Sorusu’nun yeni dinamikleri, Ankara’dan çok Kobane, Rojava odaklı.

Kobane, Suriye ve Türkiye Kürtleri’nin önemli bir kısmının, YPG/ YPJ örgütlenmesiyle IŞİD’e karşı savaşını;Rojava ise, Türkiye’nin Suriye sınırında biçimlenen “herkesten özerk”, yeni ve deneysel bir yönetim biçimini sembolize ediyor. PKK, Türkiye’deki ilintili Kürt siyasetinin tümü, Suriye’de PYD derken, çok daha fazla muhatabı var artık Türkiye’nin Kürt Sorusu’nun.

Tüm Kürtlere dair yeni denklemlerin bir tarafında hep Suriye var.

Suriye’de olup biteceğini şekillendirecek ise, ABD ve Rusya başta olmak üzere, dünyanın ve bölgenin büyük güçlerinin tavırları. Suriye’den kalan, oradaki halkların kaderi, artık tamamen, bu büyük güçlerin arasındaki tepişmeye, güç çekişmesine bağlı.

Peki, bu yeni dünya savaşı yaşanırken, Türkiye’nin durumu, konumu nedir?

Bir kere, Türkiye resmî olarak hâlâ Batı İttifakı’nın bir parçası. Son dönemde, NATO ile yakın ilişkileri olan bir Genelkurmay Başkanı, Hulusi Akar’ın işbaşı yapmasıyla, Türk Silahlı Kuvvetleri’nin yönelimi de açıkça bu doğrultuda.

Öte yandan, Cumhurbaşkanı Erdoğan ve AKP iktidarı, iç ve dış politik doğrultusunda “bağımsız Türkiye” yönelimi ve imajını vurgulamayı seviyor malum. Buna karşılık da, son kertede Batı İttifakı ve ABD ile de dengeler, perde arkasında, dışarıdan gözüktüğünden çok daha fazla korunmaya çalışıyor.

Gerek TSK, gerekse de Erdoğan ve AKP, Türkiye’nin militer gücüne çok önem veriyor. Bu konuda ve Kürt Sorusu’na güvenlik eksenli “yanıt verilmesi” konusunda da ortak bir anlayış var. Suriye konusunda ise, TSK çok daha kontrollü ve Batı İttifakı ile beraber hareket etme taraftarı iken; Cumhurbaşkanı ve AKP, hızlı ve riskli adımlar atma, Suriye’yi Türkiye’nin tarihî parçası olarak görme, sert hareketler yapma yanlısı. Ankara’nın sivil kanadı, Suriye politikasında er geç haklı çıkacağını, “kazanacağını” düşünüyor.

Öte yandan…

Biz, Türkiye’den bakınca sadece Ortadoğu’yu, burada Yemen’den Suriye’ye kadar uzanan çatışmaları görüyoruz. Ama, Türkiye’nin yanı başında başka bir savaş daha var: Ukrayna Savaşı.

Avrupa’nın kendisi, son birkaç yıldır zaten Ukrayna tartışmasına gömüldü. AB’deki üst düzey bazı isimlerin, “Bugün çatışma, karmaşık politik durumlar nedeniyle çok uzak gözükse de; Ukrayna’ya olan yoğun AB ilgisi zaman içinde verilen emekle beraber, Türkiye’den önce bir üyeliği de getirebilir gibi gözüküyor” yorumumu, “Aynen böyle bir yönelim var” diye tasdik ettiklerini duymuştum.

Şu veya bu şekilde Ukrayna, AB’nin ilk kez, kendi ekonomik çıkarlarına ters düşmesine rağmen, bir ülkeyi sahiplenerek, büyük bir güce, Rusya’ya “kafa tuttuğu” örnek olmuştu.

Kürt Sorusu ile ilgili, Türkiye dışında yazdığım lisansüstü tezi savunmasındaki hocalarım, tarihî olarak bu konunun “Ukrayna Meselesi”ne benzerliği üzerine münakaşaya tutuşmuş, beni neredeyse unutmuşlardı.

İronik bir şekilde, gerçekten de Ukrayna Meselesi dönüp dolaşıp, (içerik değil) önem ve ağırlık açısından, AB’nin “Kürt Sorusu”na dönüştü diyebiliriz.

Türkiye çevresinde durum böyle; dünyanın öte yakasında, Çin ve Japonya arasında yükselen tansiyon ve Asya- Pasifik coğrafyasının Kuzey Kore derdi var. Rusya ve ABD, bu gerilimlere de müdahil.

Bu manzara karşısında, önümüzdeki soru, yeni Dünya Savaşı’nın ne ölçüde, daha nerelere yayılacağı ve ne kadar süreceği…

oneysezin@hotmail.com