Değişim dönemleri aynı zamanda, ülkelerin siyasi ve toplumsal bünyelerinin en zayıf oldukları zamanlardır.

Bu Meclis tablosunda, koalisyon gözüküyor. Siyaset biliminde bahsi geçen belli başlı koalisyon türleri şunlar; “minimum kazanan koalisyon”, “büyük koalisyon”, “bağlantılı koalisyon”, “aşırı büyük koalisyon”. Büyük koalisyon, sağ ve sol kanadın en büyük partilerinin koalisyonu; Türkiye ölçeğinde, AKP-CHP koalisyonuna denk geliyor. Bu tez, özellikle ABD’de “çok mantıklı” bulunuyordu. Ancak, ideolojik olarak AKP ve CHP’nin ortaklığı için bir zemin yok; ne tabanlar yatkın, ne de “ortak hedef” kolay. Bu seçenek için, Erdoğan’ın AKP’yi buna yönlendirmesi ve CHP içinde de ciddi bir güç kayması olması gerekiyor. Hepsi de, düşük ihtimal gözüküyor.

Öte yandan, “aşırı büyük koalisyon” (oversized coalition) için, CHP- MHP- HDP yan yana gelmeli. Türkiye’de siyasi müzakere kültürünün gelişimi, iç güvenlik yasası gibi sert kanunların değişimi; yani son yılların yolsuzluk, otoriterleşme konusundaki yanlış adımlarını geriye çevirip, gerçekten yeni bir politik kültür yaratabilecek “detoks dönemi” için, bu tarz bir koalisyon ilginç bir deneyim olurdu. Ama bu da, zor gözüküyor.

En olası seçeneklerse, “minimum kazanan koalisyon” (minimum winning coalition) veya “bağlantılı koalisyon” (connected coalition). Minimum kazanan koalisyonlar, hükümet oluşturmak için en az sandalye sayısına ulaşma amacıyla yapılıyor. Olasılıklar, AKP- MHP ve AKP- HDP. “Bağlantılı koalisyon” (connected coalition) ise, ideolojik açından en yakın partiler arası yapılıyor. AKP- MHP koalisyonu tam da bu tanıma denk düşüyor.

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, seçimden hemen önce, “Bakarsınız, hiç biraraya gelmez denilen partiler, iki parti biraraya gelir” açıklamasını anımsayalım. Ve tabii, hükümet kurma görevini onun makamının verdiğini de. Ankara’da, sağ ve sol olarak iki partili bir sisteme gidilmek isteyen AKP çevreleri olduğu ve MHP’li bazı isimlere ortaklık için teklifler gittiği konuşuluyordu. Bu açıdan, “başkanlık sistemi” için, B’Den Z’ye planlar olduğu da. Her hâlükârda, AKP’nin Kürt Sorunu’nda yeni yönelimi (sertlik yanlısı milliyetçi veya müzakereci yumuşayan) olası koalisyon senaryolarındaki en belirleyici faktör olacaktır. Tabii, diğer partilerin de Kürt Sorunu konusundaki tavırları, AKP’yi ne yöne çekmek istedikleri veya AKP’siz çözüm seçeneklerine yaklaşımlarının nasıl şekilleneceği de önemli. Her hâlükârda, Cumhurbaşkanlığı’nın kendi istihbaratı ve hattâ karargâhına sahip, var olan yetkileri üzerine daha da güçlendirilmiş bir makam olduğu unutulmamalı. Gelecek aylarda, “bakın işte koalisyon istikrarsızlık” algısının devreye sokulabileceği de. Asıl demokrasi sınavı şimdi başlıyor.

oneysezin@hotmail.com