7 Haziran seçimlerinin sonucu ne olursa olsun, ben bu seçimleri çok acı, çok buruk hatırlayacağım.

Vurdulu kırdılı bu seçimlerin son kurbanları iki şoför oldu. HDP’ye araç kiralayan ve şoförlük yapan Aydın Taşkesen Erzurum’da yakıldı; evet, yakıldı! Ve gene HDP’ye şoförlük yapan Hamdullah Öge, Bingöl’de işkence ile öldürüldü.

Bu kadar acıya, azaba, gaddarlığa değer miydi bu seçim?

Benzer bir seçim eziyetini Meksika yaşıyor. 7 Haziran’da Meksika’da da seçimler var. Meksika’da Pazar günü seçmenler, ülkenin 63. Kongresi’nin 500 temsilcisini seçecek. Ve bu seçimlere giderken, yedi aday öldürüldü. Toplamda 20 kadar seçim görevlisi, şiddet kurbanı oldu.

Son mağdur Miguel Angel Luna, sosyal demokrat çizgideki Partido de la Revolución Democrática (PRD— Demokratik Devrim Partisi) adayıydı. PRD, ülkenin üçüncü büyük partisi. 1988’de, ülkenin iktidar partisi Partido Revolucionario Institucional (PRI— Kurumsal Devrim Partisi), sonradan yakıldığı iddiaları atılan oylar ve şaibeli seçim sonucu nedeniyle prestij kaybetmişti. PRD de, bu şaibeli seçimden sonra kurulmuştu.

Meksika, Türkiye gündemine geçtiğimiz aylarda, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, Türkiye için “Meksika tipi başkanlığın” uygun olabileceğini söylemesiyle girmişti, anımsarsanız. Meksika’nın, yasamanın önemli ve özellikle de yürütmenin tüm yetkilerinin tek kişide, yani devlet başkanında toplandığı, başbakanlığın ve yardımcıların olmadığı bir sistemi var. Meksika başkanları, sadece bir dönem için altı yıllığına görev yapabiliyorlar ama seleflerini aday gösterebiliyorlar.

Bu sistemde, 1929’da kurulan PRI’nın ayrı bir yeri var. Zira, tam 71 yıl boyunca kesintisiz bu partinin idaresinde kaldı Meksika. Parti ilk dönemlerinde, Meksika Devrimi’nin eşitlik ve dönüşüm ideallerinin sahiplenicisi olarak görüldü ve ilk iktidar dönemlerinde, “Meksika Mucizesi” olarak adlandırılan bir ekonomik gelişme de sağladı. Ancak, son kertede, yazar Mario Vargas Llosa’nın deyişiyle de, PRI “mükemmel bir diktatörlük” kurdu. PRI için sandık başarısı, meşruiyetini kanıtlamak için elzemdi. Bu nedenle de, oylar düşmeye başlayınca, sandıkta dönen dolaplar da arttı. PRI’nın yolsuzluk ağlarıyla bağladığı iş dünyası, ticaret erbabı, sendikalar ve kırsal kesim grupları, oy karşılığında çıkar elde ediyorlardı. Partinin en büyük iddialarından biri, “başkanların hep değiştiği, halkın başkanı belirlediği ve bundan dolayı da halkın iradesinin temsil edildiği” iddiasıydı. Ne var ki, sandıktan sadece PRI çıkıyordu.

1988’de ilk kez muhalefetin bir çıkışı sözkonusu oldu; sonuçlar muhalefetin başkan adayının kazandığını gösterir gibi olunca, oy sayımında bilgisayar sistemlerinin çöktüğü ama PRI adayının kazandığı açıklandı. Bu şok üzerine de Meksika’da, muhalefet ortaklaşa biçimde örgütlenmeye ve dayanışmaya gitti. Ancak, başka partiden bir başkanın seçilebilmesi, 2000’deki seçimlerde, dönemi boyunca “merkezî gücün azaltılması” ve “seçim sisteminin adilleştirilmesi” için adımlar atan PRI’li Başkan Ernesto Zedillo’nun reformları sayesinde oldu. Ve Zedillo, yenilgiyi kabullendi. Ondan sonra başa geçen ve asıl kariyeri “pazarlamacılık” olan Vicente Fox, muhafazakâr Partido Acción Nacional (PAN— Milli Hareket Partisi) adayıydı. Fox, büyük umutlarla, ülkeyi sonunda gerçekten demokratikleştireceği vaatleriyle görevi devraldı. Ama onun dönemi de, ülkede başlı başına bir kurum ve kültür hâline gelen yolsuzluğa göz yumulan, hayal kırıklıkları dolu bir dönem oldu. 2012’deki son başkanlık seçimlerinde de, PAN’ın iki dönem süren başkanlığı ardından, PRI adayı Enrique Peña Nieto seçildi. Peña Nieto’nun 2018’e kadar vadesi olan dönemi, gene yolsuzluk skandalları, müsrif yaşam biçimi ve dev malikânesi, reformların yine ve gene ötelenmesinin yanı sıra, 2014’te 43 öğrencinin kaçırılması ve “faili meçhule” kurban gitmeleri dolayısıyla, ülke için kâbusa dönmüş durumda. Son 10 yılda 30 bini aşkın kişinin kaybolduğu ülkede, siyaset başlı başına bir “mafya kurumuna” dönmüş durumda.

Meksika siyaseti, umarım Türkiye’ye ibretlik bir ders olur.

oneysezin@hotmail.com