Transparency International gibi, yolsuzlukla ilgili çalışmalar yapan dünyanın önde gelen kurumlarının raporlarında, konunun Türkiye’nin en büyük sorunlarından biri olarak nitelendiğini görüyoruz.

Raporlara ve kendi gözlemlerime dayanarak oluşturduğum kanı, yolsuzluğun günlük hayatta karşımıza çıkan “küçük çaplı” boyutunun son 10 yılda azaldığı, buna karşılık çapının büyüyerek “gözönünden buharlaştığı”.

“Görünmez” yolsuzluk, bizi gerçekten nasıl etkiliyor?

İyimserliğin (ve partizanlığın) sınırlarını zorlayan yorumcular, yolsuzluğun, “sıcak para akışı” ve “sermaye birikimi” sağlayarak ekonomiye katkıda bulunduğunu öne sürebilirler.

Oysa, kamuoyu araştırmalarının ortaya koyduğu veriler, yolsuzluğun “halkı” kemiren, sosyolojik bir yozlaşmaya neden olan bir nevi virüs olduğunu ortaya koyuyor.

Yolsuzluk, bir nevi korozyon.

Metal, nasıl bir dış etkenle çürür, paslanır, içten içe erirse, yolsuzluk da, toplumun yozlaşmasına yol açıyor.

Bilgi Üniversitesi Sosyoloji Bölümü öğretim üyesi, İnfakto Araştırma’nın kurucularından Emre Erdoğan’ın dikkat çektiği verilere göre, “en tepeye ulaşmak için yolsuzluk yapmak gerektiğine inananlar”, toplumun yüzde 60’a yakınını oluşturuyor.

Avrupa, Asya ve Güney Amerika ülkeleri ile karşılaştırıldığında, en yüksek oran Türkiye’de.

Türkiye’ye yakın iki ülke ise (sadece) Ukrayna ve Bulgaristan.

Tanıdık geldi mi?

Acaba neden, bu üç ülkede son bir yıl içinde ülke politikasını sarsan büyük protesto gösterileri oldu?

“İyi saatte olsun lobileri”, “bu müthiş ülkelerin şahane başarılarını çekemeyenlerin” küresel komploları yüzünden mi, yoksa bu ülkelerde temel ve çözümsüz kalan bazı sosyo-ekonomik sorunlar olduğu için mi?

Erdoğan’ın hesaplamalarına göre, kamuoyu, “rüşveti”, toplumda yükselmenin bir kriteri olarak görmüyor; yaklaşık yüzde 13’lük bir kesim bu kanaatte. Bence bunun sebebi, rüşvetin, toplumsal algıdaki karşılığının, düşük seviyeli bürokratların iş görmek için istediği “teşvik” olması.

Bu veri, küçük çaplı yolsuzluğun günlük hayatta karşılaşılan bir sorun olmaktan büyük ölçüde çıkması ancak yolsuzluğun çapının büyümesi, dolayısıyla hepimizin hayatının tepesine kara bulut gibi çökmesi tezini destekliyor.

Erdoğan’ın verilerinde, “toplumun üzerindeki kara bulut” tezini destekleyen başka bir detay daha var; hemen tüm partilerin seçmenlerinin yüzde 50’den fazlası, “zirveye ulaşmak için yolsuz/ yoz olmak gerektiği” kanaatine destek veriyor. AKP seçmenleri arasında bu oran, yüzde 49. CHP ve MHP seçmenlerindeyse, yüzde 60.

Bence bu rakamlar da, “kalıcı iktidar” ve “müzmin muhalefet” seçmenleri karşılaştırıldığında, tam bir ayna etkisine sahip.

Yani, AKP seçmeninin yarıya yakını, oy verdiği partiden “temizlik” beklentisinde. Buna karşılık, muhalefetteki partilere oy verenler ise, “yolsuzluk hıncıyla”, zirvede gördükleri siyasi çizginin “yolsuzluk yaptığına” ağırlıklı olarak inanıyor.

Öte yandan, en üst düzey eğitim ve/veya kazanç sahipleriyle en alttakileri karşılaştırdığımızda da, her kesimin yüzde 60’ı “zirve” ile “yolsuzluk” arasındaki doğru orantıya inanıyor.

Erdoğan’ın veri hesaplamaları, İnfakto’nun saha çalışmasını yaptığı, Sabancı Üniversitesi’nin duayen hocaları Ali Çarkoğu ve Ersin Kalaycıoğlu tarafından 2009’da gerçekleştirilen “Toplumsal Eşitsizlik” araştırmasına dayanıyor. “Toplumsal Eşitsizlik”, International Social Survey Program (ISSP) araştırmasının sorularını, Türkiye’ye uyarlayarak bir veri tabanı oluşturmuş.

Araştırmanın, Türkiye ile ortaya koyduğu tablo, eşitsizliklerin çok yoğun yaşandığı bir ülkeyi yansıtıyor. Türkiye’de, başarı için “siyasi bağların önemine inananların” oranı, yüzde 49; “tanıdıkların önemine inananların” oranı yüzde 89.

Toplumun yüzde 70’ine yakını, ülkesine bakınca, “en tepede dar bir seçkin kitlesinin” yer aldığı, buna karşın çoğunluğun ezildiği bir “Türkiye resmi” görüyor.

Son not; toplumun yolsuzluk girdabından çıkış olarak gördüğü tek başarı yolu, eğitimden geçiyor. Son bir ayın tartışmaları, dershaneden yolsuzluğa, toplumun zaten harap en hassas sinir uçlarına dokunuyor; “en tepedekiler” hâlâ her yerde ve her şeyde sadece komplo görse de...


oneysezin@hotmail.com

http://www.taraf.com.tr/sezin-oney/makale-komplolarin-ardindaki-gercek.htm