Her seçim döneminde ortaya birtakım projeler atılıyor, seçim geçtikten sonra rafa kaldırılıp bir sonraki seçimde tekrar piyasaya sürülüyor. Bir ara seçim meydanlarının en gözde projesi Kanal İstanbul’du. Son zamanlarda adından pek bahseden yok, yerli otomobil, yerli savaş uçağı, yerli yolcu uçağı derken, 1 Kasım seçimlerine iki hafta kala geçici hükümetin Enerji Bakanı’nın açıklamasıyla duyduğumuz 3. nükleer santral projesi, bu seçimin yeni kozu oldu.

Seçim kozu diyorum, zira Mersin Akkuyu nükleer santrali bile çıkmaza girmişken İğneada’da 3. nükleer santral işine girişiyor olmak hiç gerçekçi değil. Neden değil, anlatalım.

Rus savaş uçaklarının Türk hava sahasını ihlaliyle başlayan gerilimin, karşılıklı krize dönüşmesinin eşiğinden dönüldü. Cumhurbaşkanı Erdoğan’a, Rusya ile devam eden doğalgaz ve nükleer santral projelerinin bu gerilimden nasıl etkileneceği sorulduğunda, “Bu tek taraflı bir konu değil. Rusya’nın da düşünmesi gereken meseleler. Mersin Akkuyu’yu Ruslar yapmaz ise bir başkası gelir yapar. Oraya 3 milyar dolarlık yatırım yaptılar zaten. O konuda daha hassas olması gereken Rusya” açıklamaları manidardı.

Bu açıklamayla, Rusların Akkuyu’da 3 milyar dolar harcadığını Cumhurbaşkanı’nın ağzından duymuş olduk. Bu para nereye harcandı açıklanmaya muhtaç ciddi bir konu. İkincisi ise Ruslar yapmaktan vazgeçtiğinde rahatlıkla gelip başkaları yapabilecekse, Akkuyu’da hiçbir ilerleme yok demektir. İlginçtir, Akkuyu’nun “ekonomik sıkıntılar ve bürokratik süreçler” nedeniyle önce 2020 sonra 2022 ve şimdi de 2023’e sarkacağıyla ilgili haberler, Rusya ile yaşanan krizden birkaç gün önceye denk düşmüştü. Akkuyu NGS, bu konuda “gecikmeyen proje yok ki” bahanesine sığınıyor.

İğneada için ABD’li Westinghouse ve Çinli milli nükleer teknoloji şirketi SNPTC (State Nuclear Power Technology Corporation) ile mutabakat zaptı şeklinde anlaşma yapıldığı haberi de aslında yeni değil. Bu haber Kasım 2014 tarihine ait. Bir yıl önceye ait bu haberin geçici hükümetin Enerji Bakanı tarafından gündeme getirilmesi yeni. Hem seçim kozu olarak kullanıp, hem de Rusya’ya nükleer üzerinden alternatifsiz olmadıklarının mesajını vermek için İğneada’nın ortaya atıldığı gayet açık.

Gecikme demişken, Westinghouse tam bir gecikme rekortmeni. Örneğin, ABD’nin Georgia eyaletinde Nisan 2016’da bitmesi gereken santral 21 ay gecikmiş. Projenin bedeli 14 milyar dolar, gecikme maliyeti ayda 40 milyon dolar, şu ana kadar 720 milyon dolarlık zarar mevcut. Georgia’daki yüklenici şirketle Westinghouse birbirleriyle davalık olmuş bile.

Gecikmelerin sebebi olarak, yeni geliştirilen teknolojiler gösteriliyor. Reaktörlerde gecikmeler öyle “sıradan” hâle geldi ki, Public Service Commission, analistlerinden sürekli maliyet hesaplarını yenilemelerini istiyor. Westinghouse’un partneri SNPTC şirketinin de Çin dışında hiçbir yurtdışı deneyiminin olmadığını ve Çin’de de gecikmelere imza attığını eklemek gerek.

İğneada tercihiyle ilgili bilimsel verilerden, ÇED’den, halkın demokratik katılımından geçtik elbette.İğneada Longoz Ormanları Milli Parkı ile ilgili Orman ve Su İşleri Bakanlığı’nın kendi sitesinden aldığım ifadeler şöyle: “3155 hektarlık milli park alanı, Demirköy’e 25 km uzaklıkta ve İğneada beldesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Yıldız (Istranca) Dağları’ndan Karadeniz sahillerine doğru akan derelerin taşıdığı alüvyonların birikmesi ve mevsimsel olarak sular altında kalması sonucunda milli parktaki longoz ormanları oluşmuştur. Longoz tipi ormanlığın dünyadaki üç örneğinden biri İğneada ve Kıyıköy sahil şeridi ormanlıklarıdır. Longoz (subasar) tipi ormanlık alanı; kışları sularla kaplanan ormanlık alandır. Dünyada Amazon, Afrika Kongo Havzası ve Türkiye’de de İğneada’da bulunmaktadır.”

Hükümet kanadında, Belene nükleer santralinden vazgeçen Bulgaristan’ın burnunun dibindeki nükleer planı için ne diyecek diye soran olduğunu sanmıyorum.

İğneada’nın seçim hamlesi olarak kalıp kalmayacağını gelecek günlerde hep birlikte göreceğiz.

pelincengiz@gmail.com