Volkswagen skandalının bize gösterdiği önemli bir şey var. O da kurumsal değerler, vizyon, misyon ilkeleri çerçevesinde ortaya konan topluma, çevreye, tüketicilere ve çalışanlara yönelik sorumlulukların, kâr ve pazar payı sözkonusu olduğunda nasıl bir kalemde üstünün çizilebildiği…

Yaptığı üretim, verdiği hizmet yerel ya da uluslararası olsun, şirketlerin pek çoğunun afili cümlelerle ifade edilmiş etik değerleri var. Önemli ve dahası ahlaki olan bu cümleleri laf olsun diye yazmak değil, iş yapma süreçlerinde maksimum seviyede uygulamak.

Geldiğimiz noktada, iş etiği konusunda dünya yeni bir kilometre taşıyla karşı karşıya bulunuyor. Volkswagen hakkındaki suçlamalar, başlatılan soruşturmalar ve açılması muhtemel davalar, tüm dünyanın dikkatini tekrar kurumsal skandallara yöneltti.

Hatırlanacağı üzere, 2007’de Alman sanayi devi Siemens’in ihale kazanmak için 1 milyar 800 milyon dolarlık rüşvet dağıttığı belgelenmişti. Siemens vakasında hırs ve kâr faktörlerinin, dürüstlük ve güven kaygılarının önüne geçmesi belirleyici olmuştu.

Siemens, işten çıkarmaların ve cezaların ardından temiz bir sayfa açmak için şirketi gözlemleyecek bağımsız bir denetçi seçmiş, faaliyet gösterdiği ülkelerde, değerler sistemini de kurumsallaştırmaya çalışmıştı.

Bu her zaman bu kadar kolay olmayabilir, şirketler yol göstericiliğine ihtiyaç duyabilir. TEİD (Türkiye Etik ve İtibar Derneği) son 10 yılın kurumsal skandallarını inceleyerek, hukuk odaklı uyumdan etik odaklı uyuma geçiş çalışması için şirketlere yönelik bir rehber hazırlığında. Tahminen önümüzdeki günlerde son hâlini almış olacak. Hukukçulardan, şirketlerin etik uyumu yöneticilerinden ve konuyla ilgili uzmanlardan görüşler toplandı. Cevabı aranan soru ise şu: Bu şirketler neden bu skandallara sebep veren hilelere ve usulsüzlüklere başvuruyor?

Beş yıl önce kurulan ve amacı iş etiği politikası oluşturulmasında şirketlere rehberlik etmek olan TEİD, bunların yanı sıra şirket etik değerlerinin tüm idari ve ticari birimler tarafından benimsenmesinde, etik değerlerin tüm iş süreçlerinde uygulanmasında şirketlere yardımcı oluyor.

TEİD, aynı zamanda OECD Yolsuzlukla Mücadele Danışma Kurulu’nun da Türkiye’den tek üyesi. Böyle bir çalışma içinde olduklarını OECD Yolsuzlukla Mücadele Koordinasyonu ile paylaşmışlar, OECD tarafı da çalışmayı bitince görmek istediklerini iletmiş. Çalışma, bu alanda faaliyet gösteren Global Ethics Network ve European Business Ethics Network gibi kuruluşlarla da paylaşılacak.

Sanayi ve siyaset ilişkilerinin yakınlık derecesi de önem kazanıyor. TEİD’in konuyla ilgili hazırladığı bilgi notunda şu bilgilere yer verilmiş: “Merkel hükümeti durumu incelemek ve ‘Alman Malı’ marka itibarını korumak üzere bir komisyon oluşturulmasını talep etti. Bununla birlikte, Merkel hükümeti, geçmişten beri, Alman otomotiv endüstrisi ile ‘biraz fazla’ iç içe olmakla suçlanıyor. Alman hükümeti, Alman otomotiv şirketlerinin AB emisyon standartlarına uygunluk, gerçek yol durumlarında standart altı sonuçlara rağmen araç satışının sürmesi ve testlerin manipüle edilmesine yönelik girişimler karşısında kanunları gerekli sertlik ve kesinlikle uygulamamakla suçlanıyor. Die Welt, Alman hükümetinin iç yazışmalarından birine ulaştığını ve elde ettiği bilgiye göre hükümetin son üç yıldır AB’nin getirmek istediği yüksek emisyon standartlarını geciktirdiğini iddia etti. Merkel hükümeti AB’nin 2017 itibariyle geçerli olmasına hazırlandığı yeni standartların uygulanma tarihini 2021’e erteletmek için baskı yapmış.”

CEO’ların kâr hırslarından ve risk iştahlarından şikâyetçiyiz ancak, işin politik yönünü de görmek gerek. Zira geçen hafta Almanya’da bakanlarla temaslarda bulunan Türkiye’den bir işadamının aktardığına göre, Almanya’da sohbetler eninde sonunda VW skandalına gelip dayanıyor ancak durum genel bir inkâr ve medyanın abartması şeklinde geçiştirilmeye çalışılıyor.

Alman otomotiv endüstrisi sözkonusu olunca, sanayi ve siyaset aynı gemide ilerliyor.

pelincengiz@gmail.com