SOMA- 13 Mayıs, Türkiye’de günün kömürden daha karanlık olduğu bir gün. Soma’da 301 madencinin kömür madeninin dehlizlerinde can verdiği facianın yıldönümü. 13 Mayıs sadece Soma için değil Ege’den, Karadeniz’den, Doğu Anadolu’dan, Güneydoğu’dan Türkiye’nin dört bir yanından çalışmak için Soma’ya gelmiş işçilerin aileleri için de kapkaranlık bir gün.

Soma’ya gönderilen maddi ve ayni yardımlar belki gündelik hayatın akışını biraz olsun kolaylaştırıyor ancak geride kalanlardaki facianın travması ve derin izleri öyle kısa sürede silinecek gibi değil. Üstelik, facianın kendisi sanki yeterince acı verici değilmiş gibi, facia sonrası öyle olmadık sözler işittiler, öyle gözümüzün önünden gitmeyecek görüntülere şahit oldular ki, keder, acı, öfke, isyan, insana dair tüm duygular birbirine karıştı.

Madende 301 madenci hayatını kaybetti, vicdanlı olan herkes için bu acı hâlâ taze. Ancak, madenden yaralı olarak kurtarılan 487 işçi var, tesadüfen o vardiyada olmayanlar var, başka madenlerde çalışanlar var, kurtarma çalışmalarına katılanlar var, geride kalan akrabalar, anneler, babalar, eşler, kardeşler, çocuklar var… Ve bu süreçte geride kalanların yasını onlarla birlikte tutan çok değerli insanlar var.

Afet sonrasında oluşan travmaya müdahale etmek için uzun yıllar Kızılay ile olay yerine giden APHB’nin (Afetlerde Psikososyal Hizmetler Birliği) yüzlerce gönüllü üyesi SomaDA (Soma Dayanışma Ağı) tarafından kurulan Psikososyal Destek Merkezi’nde sürekli ailelerin yanında. Tamamen Borusan Holding çalışanlarının bağışları ve şirket yönetiminin katkılarıyla kurulan SomaDA, bünyesinde yer alanTürkiye Kızılay Derneği, Türk Psikologlar Derneği, Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği, Türkiye Psikiyatri Derneği, Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Derneği, Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Derneği ile Türkiye’de sıradışı bir dayanışma örneği sergiliyor.

Borusan Holding CEO’su Agâh Uğur, tamamen bölge halkına nasıl yardım ederiz diye çalışanların talebiyle fikrin ortaya çıktığını, fonu çalışanların oluşturduğunu, ardından şirket hissedarlarının da fona destek olduğunu belirtiyor.

Kayıpları olan aileler geniş bir alanda yaşıyor, Soma ve Dursunbey ilçelerinde kurulan iki merkez ve gezici ekiplerle destek sağlanmış. Uzmanlar, bir yıl boyunca birer haftalık dönüşümlerle bölgeye gitmiş.

APHB ekinin alan sorumlusu İbrahim Eke, Meksika ve İskoçya’da daha önce yapılmış yeraltı kazalarında kullanılan bir terapi modelini uyguladıklarını belirterek, nasıl çalıştıklarını şöyle aktarıyor: “İlk 48 saat ile 15 gün akut dönem, o dönemde çok ağır bir acı vardır. Bu üç aya kadar devam eder. Altı ayı geçerse travma sonrası stres bozukluğu diye tanımlanan dönem başlar. Erken dönemde ilk sosyal temas çok kalıcı olur, ilk destek çok büyük iyileştirici etkiye sahiptir. Deprem gibi afetlerde insanları bulmak kolay, çünkü herkes çadır kenttedir. Burada tek tek, köy köy, ev ev aileleri tespit ederek yanlarına gidip temas ettik.”

Hayatını kaybeden madencilerin aileleri ile sağ kurtulan madenciler ve ailelerinin travma sonrası yaşamsal bir denge kurmasına destekleyen projeyle şu ana kadar 875 kişi ile 2777 bireysel görüşme, 793 ev ve 150 köy ziyareti, 205 grup çalışması gerçekleştirilmiş. 341 gönüllü uzmanın çalıştığı projeyle bu yıl 5000 kişiye ulaşılacak. Ulaşılması gereken kitle 11 bin civarında.

Şu notu da düşmek gerek: Geride kalanların yaşama tekrar tutunması için canla başla yüzlerce insan gece gündüz gönüllü olarak çalışırken olay sonrası siyasilerin ve sorumluların tutumu travmatik etkiyi artırmış. Sadece tekme olayı bunlardan biri, insanlardaki travmayı patlatmış. Yardım yapayım derken sadaka ve dayanışma arasındaki ince çizgiyi kaçıranların gönderdiği para veya ayni yardımlar da aile içlerinde başka travmalara yol açmış. Yine bir gecede SMS’le 2800 işçinin işten atılması travmayı tetiklemiş. Mahkeme süreci de bunlara dâhil…

Acıları tekrar tekrar deşmemeye özen göstermek çok mu zor?

pelincengiz@gmail.com