İlk kez 2003’te Biyolojik Çeşitlilik ve Doğal Kaynak Yönetimi Projesi sürecinde hazırlık çalışmaları başlatılan, 10 yılda beş kez değiştirilen ve 2010’da “Tabiatı ve Biyolojik Çeşitliliği Koruma Kanunu” adıyla ortaya çıkan yasa taslağı, Meclis’te görüşülmeyi bekliyor. Adı aldatmasın, tabiatı koruma değil tam bir kullanma yasası. İktidarın her türlü doğal, kültürel ve tarihî varlığı metalaştırma ve rant sağlama yaklaşımının gerçek bir aracı niteliğinde.

Hemen her maddesi sorunlu olan bu taslak kısaca, doğayı korumaktan çok sınırsız şekilde kullanmaya, ranta ve talana açmaya imkân veriyor.Yasa, doğal varlıklar üzerindeki her türlü korumanın kaldırılması, koruma alanlarının sınırlarının değiştirilmesi, SİT alanı ve milli park statülerinin tamamen yok edilmesi, yatırıma ve turizme öncelik verilmesi gibi pek çok tehlikenin kapısını açıyor. Üstelik bunlar üstün kamu yararı gibi içeriğini kimin belirlediği muğlâk, suiistimale de son derece açık bir temele dayandırılıyor.

Taslak, gerek hazırlık aşamasında toplumsal mutabakattan yoksun olması sebebiyle, gerekse içerdiği talanı kurumsallaştıran düzenlemeler nedeniyle çok fazla eleştiri aldı; tasarının yasalaşmaması için pek çok sivil toplum kuruluşu mücadele verdi, protesto gösterileri, imza kampanyaları düzenlendi. Hatta, farkındalık yaratmak ve gelişmeleri izlemek için 113 sivil toplum kuruluşunun dâhil olduğu Tabiat Kanunu İzleme Girişimi oluşturuldu. Yasa epeydir Meclis’te beklemede. Burada dikkat!

Hükümet, bütüncül bir yasayla beceremediği işleri torba yasalar üzerinden irili ufaklı değişikliklerle hallediyor. Sivil toplum örgütleri, bu yasa geri çekilsin diye uğraşadursun, artık bu yasaya gerek bile yok, yönetmelik değişiklikleriyle atı alan Üsküdar’ı çoktan geçti bile! Üstelik bu yasa taslağında şerh düşülen, tehlikeli bulunan her ne varsa tek tek uygulamaya konuyor.

Koruma bölgeleri daraltılırken, sulak alanlar, milli parklar ve ormanlarla ilgili yönetmelik değişikliklerine gidildi.18 Mart’ta Milli Parklar Yönetmeliği’nde yapılan üç maddelik değişikliğin yürürlüğe girmesiyle milli parklarda “kamu yararı” için yatırım yapmak isteyen hiç mahkemeye takılmadan inşaatını dikebilecek. Bu değişiklikle Türkiye’deki mevcut 40 milli park betona kavuşacak. Munzur Vadisi’ne HES, Olimpos’a Phaselis’e otel inşaatının önünde hiçbir engel kalmayacak.

4 Nisan’da Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği yürürlüğe girdi. Tek başlıkta toplanması gereken sulak alanlar, ulusal öneme haiz sulak alanlar ve mahalli öneme haiz sulak alanlar olarak ikiye ayrıldı. Sulak alanın ulusalı mahallisi olur mu demeyin, bu ayrımla talana da kılıf hazır, uluslararası koruma statülerinden muafiyete de...

Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü’ne göre, Türkiye’de 14’ü Ramsar alanı olmak üzere 135 uluslararası öneme sahip sulak alan mevcut. Değişiklikten bir ay sonra İzmir’deki flamingoların ürediği Gediz Deltası’nın, Özelleştirme İdaresi tarafından satışa çıkarılması, sulak alanların son sürat yok edileceğinin teyidi niteliğinde. Üçüncü havaalanının yapılacağı bölgede 70 sulak alanın bulunduğu düşünülünce, projenin önündeki engeller de bir çırpıda kaldırılmış oldu.

Son olarak 18 Nisan’da Orman Kanunu’nda yapılan yönetmelik değişikliğiyle, ormanlık alanlarda enerji üretim santralleri, petrol ve doğalgaz boru hattı, petrol ve doğalgaz arama tesislerinin kurulmasının önü açıldı. Ayrıca, maden ruhsatı sahipleri de maden arama faaliyetlerinde bulunabilecek. 12 yılda 164 bin dekar yani Kayseri büyüklüğünde orman alanı yok olduğu dikkate alınca hangi “kamunun yararı” olduğu netleşiyor. İktidar, adlarındaki “koruma”yı öne çıkararak Truva atı torba yasalarla rantın, talanın kitabını Türkiye’de yeniden yazıyor.

pelincengiz@gmail.com