Hukukun üstünlüğünü çekinmeden ayaklar altına alıp, seçilmişlikten gelen nüfuzunu zorbalık, kural tanımazlık, kayırmacılık hâsılı hukuksuzluk için kullanmakta en ufak bir beis görmeyen iktidarın, her hafta yeni hinlikleri vizyonda. Artık erkler ayrılığı yerine yasama ve yargının yürütmeye bağlandığı, yürütmenin de bütün ipleri elinde tutan tek adamın isteklerine göre hareket ettiği bir düzene savrulduk. Giderek ucubeleşen Torba Yasalar da, bu düzeni meşrulaştırmak için kullanılan en temel araç. Fikret İlkiz, üşenmemiş Torba Yasaları incelemiş, sadece son iki yılda dört Torba Yasaya 50 kanun, üç önemli KHK sığdırılmış. Japonya ile nükleer anlaşma, üçüncü köprü, ÇED muafiyetleri, kamulaştırmaları başlayan Kanal İstanbul gibi denetimden, şeffaflıktan kaçırmak istedikleri ne varsa torbada.

AKP’nin geçen hafta TBMM’ye verdiği çok sayıda kanunda değişiklik öngören torbada yer alan yasa maddelerinden biri medyada şöyle yansıdı: “İstanbul’daki üçüncü havaalanı inşaatında ortaya çıkan su kaynakları krizine beş bakandan oluşan ‘jeotermal kurul’ çözümü getiriliyor. Bu kurul, havalimanı, köprü, otoyolları, liman ve enerji tesislerinin yapımına engel teşkil edecek yeraltı su kaynakları konusunda kamu yararını dikkate alarak karar verecek.” Bilim insanı çağırmak gibi bir ihtiyaç duyulmamış olmasıyla kabinedeki bu “beşi bir yerde” kurulun, jeotermal uzmanı olduğunu da böylelikle öğrenmiş olduk.

Bu kanun teklifi sadece üçüncü havalimanı projesiyle ilgili değil. Üstelik, havaalanı sahasında mesele, jeotermal kaynak değil içme suyu havzası. “Adrese teslim yasa”nın adresinde “şaşırtma” var. Yasa bazı projelere yönelik alınmış yargı kararlarını etkisiz hâle getirmek için uygulanacak.

Nasılını şöyle özetleyelim. İzmir Aliağa’da hükümet 2009’da açtığı ihaleyle Buhar Enerji şirketine jeotermal enerji işletme ruhsatı verdi. Bir yıl sonra hükümet aynı yere bu kez Azeri devi SOCAR ilePetkim’e rafineri, liman ve termik santral yapımı için lisans verdi. SOCAR, 2010’da bu şirketin jeotermal lisansını iptal için açtığı davayı kaybetti, dört yıl sonra ihaleyi iptal ettirmek için açtığı davayı da kaybetti. Buhar Enerji de rafineri ve termik santralin iptalini farklı davalar hâlinde yargıya taşıdı. Hatta içinde jeotermal kaynağın adının bile geçmediği ÇED’ler için de ayrı davalar açıldı.

Bunlar yaşanırken bir yıl önce Enerji Bakanı Taner Yıldız, Buhar Enerji’ye buradan çıkmaları gerektiğini, kendilerine başka bir yer göstereceklerini söyledi. Şirket, teklifi kabul etmeyince “Gerekirse üç bakan kararıyla sizi buradan çıkartırız, teklifi kabul edin” diyerek, aslında bugünkü kanun teklifini haber vermiş. Tek fark üç yerine beş bakan, daha sağlam! Konu, bir ara Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’e de aktarılmış ancak, sonuç alınamamış.

Geçen yıl EGEÇEP (Ege Çevre ve Kültür Platformu) projeyi finanse edecek İtalyan Unicredit,EBRD (Avrupa Yatırım ve Kalkınma Bankası) ve Dünya Bankası yan kuruluşu IFC’ye yönelik “Aliağa Yarımadası’nda yeni rafineri ve termik santral yatırımlarını finanse etmeyin” kampanyası başlatmıştı. Kampanya sonucu projenin 5,3 milyar dolarlık yatırım kredisi onayı önce 29 Ocak’a şimdi 26 Mart’a ertelendi. EBRD ve Dünya Bankası, 2013’te termik santral yatırımlarını desteklememe kararı aldı. Bu tür kuruluşlar, artık çevreye duyarlı olmayan projeleri fonlamaya yanaşmıyor. Muhtemelen proje martta yine onaylanmayacak.

Bu arada, projedeki rafinerinin atıklarını kullanacak entegre petrokok-termik santralinin EBRD ve IFC’den saklanmasının EGEÇEP’in girişimiyle ortaya çıktığını da hatırlatalım. Mesele, EBRD’nin en büyük ortaklarından Almanya’nın takibinde. Hafta başı Alman Die Welt’te bu konu detaylarıyla yayımlanacak. Öte yandan, yatırımların finansmanındaki şeffaflığı izleyen Bankwatch ve Banktrack, EBRD ve IFC’ye bu projeleri finanse etmemeleri için yazı yazdı. Greenpeace Türkiye de devrede.

Türkiye'de “organize işler” nasıl inşaat ve enerji üzerinden yürüyor, hukuksuzluk ne işe yarıyor, işte size ibretlik bir örnek.

pelincengiz@gmail.com