CİZRE- Türkiye’de uzun yıllar yaşanan şiddet sarmalının çözümüne, toplumsal barış ve huzur ortamının yeniden tesisine yönelik önemli adımlar atılıyor, şiddet ortamına bir daha geri dönmemek üzere yoğun çaba sarf ediliyor. İşin siyasi tarafında henüz yolun başındayız, yapacak çok iş var. Bu siyasi gelişmelere paralel olarak ekonomi tarafında yapılması gerekenler de bir o kadar önemli ve öncelikli. Bu sorumluluktan hareketle TÜSİAD ve TÜRKONFED, çözüm sürecinin iktisadi ayağının güçlendirilmesi ve sahiplenilmesi amacıyla çatışma ortamından her bakımdan ağır zarar görmüş bölgeyi temsilen Cizre’de, Doğu ve Güneydoğu Ekonomi ve Kalkınma Zirvesi gerçekleştirdi. 

Zirvede, çözüm yolunda ilerledikçe özel sektörün üzerine düşen görevi yerine getireceği vurgulandı. Ancak, iş sadece ekonomik kalkınma ile ya da yatırım kararlılığı ile bitmiyor. İş dünyasının zirvede özellikle üzerinde durduğu konu ise şu: Demokratikleşmenin temel taşlarından sayabileceğimiz yeni anayasa, siyasi partiler kanunu gibi alanlarda somut adımlar atılmadığı sürece kalıcı ekonomik kalkınma zor. TÜSİAD Başkanı Muharrem Yılmaz’ın, “Kalkınmada süreklilik doğru ekonomi politikalarının yanısıra demokratik çerçeveyi genişletmeye bağlıdır. İfade özgürlüğü, basın özgürlüğü, yargı bağımsızlığı gibi konularda da ilerleme sağlamak zorundayız. Artık demokratik standartlarımızın daha yükseğe taşınması ve demokrasi bilincimizin derinleşmesi ihtiyacı ile karşı karşıyayız.

Aslında Gezi Parkı ile başlayarak gelişen katılımcı demokrasi talepleri çözüm sürecinin öngördüğü temel hak ve özgürlüklerle aynı başlık altında değerlendirilebilir. Bu çerçevede, Kürt meselesinin çözülmesi de demokrasi anlayışımızın çok daha özgürlükçü, katılımcı, bireysel haklara ve kimliklere saygılı bir derinlik kazanmasıyla mümkün olacaktır. Akan kanın durması büyük bir fırsat kapısı açmıştır. Bunu mutlaka değerlendirmek zorundayız” açıklaması bu açıdan önemliydi. 

Yılmaz’ın bu aralar ilişkilerde soğuma yaşadığımız AB vurgusu da yine yaşanan gerilime yönelik anlamlı bir mesaj verir nitelikteydi: “Önümüzde daha kat edilecek hayli mesafe var. Bu mesafeyi kat etmek için nirengi noktamızın ne olduğunu asla unutmamalıyız. Piyasa ekonomisi, hukuk devleti, giderek katılımcılığı öne çıkaran bir demokrasi anlayışı. Kısacası Kopenhag kriterleri ve AB çerçevesi. Ancak o çerçevede sorunların üstesinden sağlıklı bir şekilde gelebiliriz.”

Bu arada, TÜSİAD yaptığı bir çalışmayla Güneydoğu Bölgesi’nin en az gelişmiş 14 ilini kapsayan kalkınma perspektifinin, çözüm sürecinin başarıya ulaşmasına paralel olarak nasıl gelişeceğini çeşitli senaryolarla ortaya koymuş. Eğer 30 yıl boyunca bölgede çatışma olmasaydı, bu 14 ilin Türkiye ekonomisine katkısı ne olacaktı? Bu illerin büyümesi yüzde 5,5 civarında olacak, kişi başına gelir Türkiye genelinin yüzde 39’una denk gelecekti. Çözüm süreciyle birlikte 2023’e kadar Türkiye ortalama yüzde 6,2 büyürken, bölge yıllık yüzde 11,5 büyüyecek. Yatırım talebinin tetiklenmesiyle Türkiye yüzde 6,8, bölge ise yüzde 15,1 büyüme kaydedecek. Özetle, çözüm sürecinin büyümeye etkisi yüzde 0,7 ile yüzde 1,5 arasında olacak.

TÜSİAD Genel Sekreteri Zafer Ali Yavan’ın verdiği bilgiye göre, son 11 ayda altıncı bölgede yatırım için 500 teşvik belgesi başvurusu yapılmış. Bu başvuruların yatırım miktarı 7,1 milyar lira düzeyinde ve gerçekleşmesi hâlinde 23 bin kişiye istihdam sağlayacak. 

Zirvede, Cizreli olan ve memleketine bir yatırım yapmaya hazırlanan TÜSİAD Yönetim Kurulu ÜyesiTarkan Kadooğlu, 30 civarında TÜSİAD ve TÜRKONFED üyesine söz verdi. Güler Sabancı’danMustafa Koç’a, Ümit Boyner’den Hamdi Akın’a, Memduh Boydak’tan Nihat Özdemir’e pek çok iş dünyası temsilcisi bölgeye ilişkin yatırım planlarından ve önerilerinden bahsetti. Bu anlamdaHamdi Akın’ın yaklaşımı oldukça yapıcı. Akın, bölgenin hangi sektörlerde ne tür yatırımlara ihtiyacı olduğunu bölge iş dünyasının en iyi şekilde bildiğini, dolayısıyla bölge insanının gelip kendilerine projelerini anlatmasının daha verimli olacağını ifade etti. Sütaş olarak Bingöl’e yatırım hazırlığında olanMuharrem Yılmaz da, Bölge Yatırım Danışma Konseyi kuracaklarını ve buranın yatırımcı danışma ofisi gibi çalışacağını belirtti.

Zirveden henüz çok fazla sayıda ve somut yatırım niyeti çıkmadı, süreç biraz da birbirini tanıma, anlama süreci. Ancak, Nuh’un Gemisi’nin karaya oturduğu Cudi Dağı’nın eteklerinde önemli bir kapının aralandığı gerçek.


pelincengiz@gmail.com