Bu alandaki rekabetin de bir o kadar hızlı ilerliyor olması, geleneksel kitap yayıncılarının da ilgisini fazlasıyla çekiyor. Merkezi Almanya’da bulunan Bertelsman grubuna bağlı Random House kitabevi ile rakibi İngiliz Pearson grubuna bağlı Penguin geçen hafta içinde birleşme kararı aldı. Her ne kadar taraflar görüşmelerin sürdüğünü ve anlaşmanın birleşmeyle sonuçlanmayabileceğini belirtse de, Financial Times, yakın kaynaklara dayandırdığı haberinde, anlaşma sağlanırsa, Bertelsman’ın ortaya çıkacak yeni yayınevinin çoğunluk hissesine sahip olacağını yazdı. Pearson, aynı zamanda Financial Times’ın da sahibi.

Pearson’ın gelir anlamında getirisi en az olan işkolunun yayıncılık olduğu ifade ediliyor. Tabii, iki devin birleşme sürecinin rekabet otoriteleri tarafından dikkatle izleneceğini de belirtelim. Çünkü, ortaya çıkacak yeni şirketin AB ve İngiltere’de kitap ve e-kitap satışlarının dörtte birini gerçekleştireceği, ikilinin birleşmesinden doğacak yeni şirketin 2,3 milyar avroluk bir piyasa değerine sahip olacağı kaydediliyor.

Görüşmeler birleşme ile sonuçlanır ya da sonuçlanmaz onu zaman içinde göreceğiz ancak burada üzerinde durulması gereken nokta, ortaya çıkması muhtemel yeni yayıncılık şirketinin hızla büyümekte olan e-kitap alanında ortaya çıkan dev rekabet sahasında söz sahibi olmak istemesi.

ABD’de ilk kez bu yıl içinde e-kitap satışları, basılı kitap satışlarını geçmiş durumda. Şimdi bu geleneksel yayıncılık şirketlerinin potansiyel konsolidasyonundan ortaya çıkacak şirket, Amazon, Apple ve Google gibi teknoloji şirketlerinin hâkim olduğu e-kitap pazarında yeni bir güç olmaya çalışacak. Amazon gibi düşük fiyat sunan dijital kitap yayıncıları, zamanla diğer yayıncılar üzerinde kendi e-kitap stratejilerini oluşturma konusunda baskı yaptı. Aslında bu sektörü anlamak için biraz geriye gitmek gerekiyor. Herşey, e-kitap konusunda perakendeci olarak Amazon’un, 2007’de e-kitap okuma cihazı Kindle’ı piyasaya sürmesi ve ardından yeni ve çok satan e-kitapları 9,90 dolara satmasıyla başladı. Bu durum, Amazon’u hızla piyasada lider hâle getirdi. 2010 başlarında e-kitap alanında Apple, iPad ile sahneye çıktı. Öte yandan, Google, çok iddialı bir adım atarak belirli cihazlara bağlı kalmadan indirilip okunabilecek e-kitap mağazası Google Editions uygulamasını başlattı.

Nihayetinde, ABD’de yayıncıların toplam gelirlerinin yüzde 15’ini e-kitap satışları oluşturmaya başlayınca, ABD Adalet Bakanlığı, e-kitap fiyatları konusunda kartel oluşturdukları suçlamasıyla aralarında Apple’ın da bulunduğu Hachette, HarperCollins, MacMillan, Simon&Schuster ve Penguin şirketlerinin aralarında anlaşarak, e-kitap fiyatlarını belirledikleri suçlamasıyla dava açtı.
Hachette, HarperCollins ve Simon&Schuster, ABD Adalet Bakanlığı ile uzlaştı. Fakat perakendecilerin fiyat rekabetine girme hakkını sona erdirmek için komplo kurdukları suçlamasıyla Apple, MacMillan ve Penguin hakkındaki davanın ileri götürülmesine karar verildi.

Önceleri davalı yayıncılar, e-kitapları Amazon ve diğerlerine toptan fiyata sattıkları toptan satış modelini kullanıyorlardı. E-kitaplar, kâğıda basılı kitapların satışını düzenleyen kurallardan daha farklı bir formülle satılıyor. Kâğıda basılı kitaplarda genellikle yayıncılar bir toptan satış fiyatı belirliyor. Bu daha çok kitabın perakende fiyatının yarısına karşılık geliyor. Bundan sonra kitabın ne kadara satılacağına perakendeciler karar veriyor.

Amazon, yayıncıdan toptan fiyatına aldığı yeni ve çok satan e-kitapları 9,90 dolardan fiyatlandırıyordu. iPad’in bu alanda söz sahibi olmaya başlamasıyla Apple ile davalı yayıncılar, Apple’ın iBookstore kanalıyla sattığı her e-kitap için yüzde 30 komisyon alacağına ve yayıncının, Apple’a tedarik ettiği e-kitabın diğer bütün perakendecilerdeki satış fiyatının iBookstore satış fiyatından daha az olamayacağına ilişkin bir acente sözleşmesi imzaladı. Bu acente modelini geçen yıl ölen Apple’ın CEO’su Steve Jobs ortaya atmıştı. Yayıncılar tabii ki bu modeli, e-kitap pazarının hızla gelişeceğinden endişelenerek, e-kitap satışlarının geleneksel kitap mağazalarının varlığını tehdit edeceğini düşünerek kabul etmişti. Dava, e-kitap fiyatlarını satıcıların değil, yayıncıların belirlediği satış modelini hedef alıyordu. Apple ve diğer iki yayıncıya ilişkin süreç, Haziran 2013’te yapılacak duruşmayla devam edecek. Şimdilik, uzlaşan diğer üç yayıncı, Apple ile yaptıkları acente sözleşmelerini feshetmiş durumda.

Aslında, Apple’ı e-kitap konusunda yeni bir iş modeli aramaya mecbur bırakan şey, içerik sağlayan şirketler. Çünkü, kendi içeriğine sahip olan şirketler, e-kitap mağazası olan şirketlere göre hâliyle elinde bulunan kitapları daha uygun fiyata satabiliyor.

Tabii, ABD Adalet Bakanlığı’nın açtığı davada halen Penguin bakanlık ile uzlaşmaya gitmeyerek davası süren şirketler arasında yer alıyor olması, bu birleşmenin seyrini nasıl değiştirecek merak konusu. Gerçek olan bir şey varsa, o da elektronik kitabın geleceğinin parlak olduğu...

pelincengiz@gmail.com