MHP, geçen hafta sıkıyönetim ilân edilmesini isteyince, 12 Eylül Rejimi’nde İstanbul’da sıkıyönetim bölük komutanlığı yapmış biri olarak, konuya değinmeyi her şeyden önce bir demokratik vicdan meselesi olarak görürüm.

Sıkıyönetim, sanılanın aksine, sivil idarenin ihtiyaç hâlinde sosyal olaylara karşı askerî birlikleri bir güvenlik gücü olarak kullanması demek değildir.

Zira sıkıyönetim, mutlak anlamda bir “askerî yönetim”dir ve ilânıyla birlikte sivil idare askerlerin emrine girer.

Oysa demokrasilerde, sivil idare yetki ve sorumluluklarını hiçbir surette ve hiçbir gerekçeyle devredemez.

Dünyanın hiçbir uygar ülkesinde, bizimki gibi bir Sıkıyönetim Kanunu olamaz.

Koşullar elverdiğinde idarenin askerlere devrini öngören bir düzenleme, Türkiye’ye özgü bir kamu yönetim şeklidir.

Çağdaş dünyanın devletleri tarihsel olarak askerî devletten hukuk devletine doğru evrildikleri demokratik süreçlerden geçerlerken, Türklerin tarihinde silah zoruyla tasarrufta bulunmaktan vazgeçen bir kamu yönetim kültürü hiçbir vakit oluşmamıştır.

Selçuklu, Osmanlı, Cumhuriyet… bütün Türk devletlerinin asli yönetim şekli tarih boyunca askerî olduğu içindir ki; buna geleneksel niteliğinden dolayı “örfi idare” denmiştir.

Batı’ya benzeme ve öykünme kaygılarında bile önceliği askersel alanda gören 19. yy. Osmanlı’sında örfi idare, ilk kez 1876 Kanun-ı Esasi’sinde kavramlaştırılmış; devlet düzeninin esasını oluşturan askerî yönetim tarzına, anayasal bir mahiyet kazandırılmıştır.

Bu maksatla yapılan ilk hukuki düzenleme 1877 tarihli “İdare-i Örfiye Kararnamesi” olup, askeriyeye devri bakımından bu gibi hâllerde “nizamat-ı mülkiyenin tatil edileceği” açıkça ifade edilmiştir.

Yani sıkıyönetim, sivil yönetimden vazgeçilecek bir süreç olarak tanımlanmıştır.

“Hükümet-i mülkiyenin haiz olduğu vezaifin, hükümet-i askeriyeye intikali” sözkonusudur.

Günümüze kadar uzanan süreçlerde hep görülecektir ki,

icra artık sivilde değil askerde;

yargı artık adliyede değil askerî mahkemede;

toplumsal hayat artık özgürlüklerde değil yasaklarda aranacaktır.

Mevzuatta dağınık ve karmaşık olarak yer alan bu askersel nizam, 1940’a kadar hükmünü sürdürmüş;Atatürk’ün ölümünden sonra yalnızlaştığını hisseden ordu, gerektiğinde ülkeyi yöneteceği eli altındaki bu önemli enstrümanına, derli toplu bir tarzda çeki düzen verme ihtiyacı duyarak yeni bir “Örfi İdare Kanunu” çıkarmıştır.

Gerek 12 Mart ve gerekse 12 Eylül rejimlerinin ilk ele aldığı ve güncellediği kanun gene bu olmuş, adı da “sıkıyönetim” olarak değiştirilmiştir.

Ne ki, 1876’dan beri köprülerin altından nice sular akmasına ve uygar dünya imrenilecek ölçülerde özgürleşmesine rağmen Türkiye’de değişmeyen hattâ daha da yoğunlaşarak halkını sıkboğaz eden tek şey, askerî yönetim geleneğinden kurtulamamak olmuştur.

Gene yanlış bilindiği üzere, sıkıyönetim rejimi, ordunun hiyerarşik emir komuta zinciri çerçevesinde olmayıp, icracıları direkt Genelkurmay Başkanı’na bağlıdır ve “sıkıyönetim komutanlığı kadroları, Genelkurmay Başkanlığınca ÖNCEDEN hazırlanacağı” için de, bu çalışmalar süreklilik arz eder.

İlân edilmediği sürece sorun yok zannedenler, zaman zaman yapılan “Plân Seminerleri” karşısında apışıp kalarak “darbe hazırlığı” yapıldığı fikrine kapılırlar.

Oysa Türkiye’nin legal yönetim şekli, darbe olarak algıladıkları o askersel sıkıyönetim hazırlıklarıdır.

Esasen yakın tarihimizde yaşanan darbeler de, sıkıyönetimler esnasında varmış gibi görünen sivil idarelerin, askerî verimliliğin(!) maksimizasyonu önünde ayak bağı gibi durmasının son bir hamleyle tasfiyesinden ibarettir.

Çünkü “ordu siyasal rejimin artık bir parçası değil, bizatihi kendisidir”.

O yüzden, kim ki sıkıyönetim ister; bunun tercümesi, “sivil yönetimi askerlere devredelim” demektir.

Hoş!

Sıkıyönetim beter de, şu sıralardaki Erdoğan rejimi iyi mi?

Al birini, vur ötekine.

cinarnamik@hotmail.com

twitter@cinarnamik