Türkiye ekonomisinin içinde bulunduğu kritik durum, bölgesel ve uluslararası siyasi ve ekonomik gelişmelerden daha çok içinde bulunduğu politik ve ekonomik durumdan kaynaklanıyor.

Ekonomide genel küresel yavaşlamanın yanı sıra belirsizliklerin daha fazla artmış olması ve buna ilaveten bölgesel sorun alanlarının buna eklenmesi, Türkiye’nin içinde bulunduğu kaotik siyasi ortamla birleşince bunun ekonomi üzerinde çarpan etkisi kaçınılmaz olarak daha maliyetli oluyor.

Türkiye ekonomisini kırılgan duruma getiren yapısal reformların sürekli ertelenmesi bu ekonomik tablonun ortaya çıkmasına ilave ve önemli bir katkıyı ayrıca sağlıyor.

Bugün Çin ekonomisindeki sarsıntının yanı sıra Fed’in Eylül ayında dolar faizini artırması olasılığı ve AB ekonomilerindeki sorunlar küresel piyasalarda deprem etkisi yaratıyor. Bu depremin her ekonomide yarattığı hasar değişkenlikler gösteriyor.

Bizim gibi kırılgan ekonomilerde bu depremin hem şiddeti daha yüksek oluyor ve hem de artçı sarsıntıları daha fazla yıkım yaratıyor.

Bir doların üç lira sınırında dolaşması, borsada yaşanan üst üste şoklara kamu harcamalarındaki artışın eklenmesi, ihracat ve ithalat dengesizlikleri, turizm gelirlerinin düşmesine bugünkü Türkiye’nin siyasi istikrarsızlık ve terör ortamı da buna eklendiğinde sonuç olarak bu yılı ekonomide kayıp bir yıl olacağı gibi bunun 2016 yılına sarkacak artçı ekonomik ve siyasi etkileri de olacak gözüküyor.

Ayrıca hükümetin 2015 yılı ekonomik hedeflerine ulaşılmasının daha şimdiden gerçekleşmesinin oldukça zor olduğunu burada belirtmiş olalım.

Evet, Türkiye ekonomisinin kırılganlığına eşlik eden bu siyasi gündem durumu daha da içinde çıkılmaz hâle getiriyor.

Bunu bizlerin yanı sıra ekonomiden sorumlu olan Başbakan Yardımcısı Ali Babacan da daha önceleri söylüyordu. Babacan özellikle yargıdaki zafiyetin Türkiye ve demokrasi için nasıl bir tehdit oluşturduğunu daha yılın ilk günlerinde şu sözlerle anlatıyordu:

“Yargı sistemimiz mutlaka bağımsız ve tarafsız işlemeli. Eğer bu zayıf tablo devam ederse hem demokraside hem de ekonomide görmüş olduğumuz bu tabloyu bile gün gelir mumla arar duruma düşebiliriz. Bu kadar önemli. Hukuk ve demokrasi ekmek ve su gibi bir ihtiyaç.”

Şimdi hukuk devleti ve yargı sorununa ilaveten çözüm süreci ve demokratikleşme de gündemden kalkınca, bakın bu tabloya Maliye Bakanı Mehmet Şimşek ne diyor:

“(…)Türkiye ne yazık ki şu anda dört bir yanı ateş çemberi olan bir ülke. Zor bir coğrafyada yaşıyoruz. Bunların üstesinden gelmek için Türkiye’yi çok daha güçlü bir şekilde konumlandırmalıyız. Bunun için de güçlü hükümetlere ve siyasi istikrarlara ihtiyaç var. Hatta her zamankinden çok daha fazla Türkiye’nin şu dönemde siyasi istikrara ihtiyacı var. Ancak siyasi istikrarla birlikte son 12-13 yılda kazanımlar korunabilir. Şu anda Türkiye’nin son 12-13 yıldır kazandığı kazanımlar tehdit altında. Siyasi istikrarsızlık maalesef yatırımların ötelenmesine, Türkiye’ye yatırımların gelmemesine neden oluyor. O nedenle Allah’ın izniyle önümüzdeki dönemde bu badireyi de atlatacağız.”

Bu açıklamalar Erdoğan’ın siyaseti ile taban tabana zıt açıklamalar; çünkü bugün siyasi istikrarsızlığın kaynağı, çözüm süreci masasına tekmeyi atan ve bölge siyasetinde çatışmacı bir yol izleyen kendisi oluyor.

Bir başka ifadeyle söyleyecek olursak şiddeti ve terörü iktidar için siyasi bir enstrüman hâline getirirseniz o ülke de ekonomi de “terör ekonomisi” olmak durumunda kalır.

mustafapacal34@gmail.com