Anayasa Mahkemesi (AYM) sendikal haklara yönelik üst üste evrensel hukuk ölçülerinde kararlar alarak kendine yakışır bir hukuki duruş sergiliyor.

Kuşkusuz bu duruşuyla da sendikal hareketten ve kamuoyundan hak ettiği takdiri kazanıyor.

Türkiye sendikal hak ve özgürlükler alanında yasalarını bir türlü ILO sözleşmeleri seviyesine çıkaramayan, daha doğrusu hükümetlerin çıkarmak istemediği bir ülke durumunda bulunuyor.

İşte son olarak 2012 yılında yürürlüğe giren yeni Sendikalar Yasası da içinde kimi olumlu düzenlemeleri barındırdıysa da genel olarak ILO sözleşmeleriyle yine de tam uyum sağlamada sorunlu bir yasa idi.

Yasada sendikaların toplu sözleşme yetkisi alabilmesi için Türk-İş, Hak-İş ve DİSK’e bağlı sendikalar için yüzde 1 olan işkolu barajı bunun dışındaki konfederasyona üye olan (ki zaten bir tane var oda Aksiyon-İş) veya bağımsız olan sendikalar için yüzde 3 olarak düzenlenmişti.

AYM işte bu ayrımcı düzenlemeyi Anayasa’nın ve evrensel hukukun “eşitlik ilkesi” çerçevesinde değiştirerek tüm sendikalar için işkolu barajını yüzde 1’e indirmişti.

CHP ve Aksiyon-İş’e bağlı Pak Turizm-İş’in başvurusuyla yapmış olduğu bu yerinde düzenleme geçen haziran ayında yürürlüğe girmişti.

Şimdi yine aynı AYM, Sendikalar Yasası’nın bir başka sorunlu düzenlenmesi olan 30 işçiden az işçi çalıştıran işyerlerinde çalışan işçilerin sendikal nedenlerle işten atılmaları sonucu sendikal tazminat davası açma hakkının bulunmamasıyla ilgili maddeyi yine “eşitlik ilkesi” nedeniyle iptal etti.

AYM bu iptal kararı ile aslında haksız olan bu düzenlemeyi yasaya koyanların suratına bir hukuk tokadı da atmış oldu.

Bu düzenlemenin yasaya girmesini en çok TOBB istemişti. Neden? Çünkü, 30 işçi ve altında çalışan onbinlerce işyerinde sendikalaşmayı engellemek istiyorlardı.

AYM’nin bu iptal kararından, KOBİ’lerde çalışan yaklaşık yedi milyon işçi yararlanabilecek yani KOBİ’lerde sendikal nedenlerle işten atılan işçiler işveren hakkında sendikal tazminat davası açabilecekler.

AYM bir başka iptal kararıyla yine takdir kazandı.

Kıdem süreleri altı aydan az olan işçiler, sendikal tazminat hakkından mahrum kalıyordu. AYM yasadaki bu düzenlemeyi de iptal ederek işçilerin isterse kıdemleri bir gün olsa bile sendikal nedenlerle işten atılmalarda sendikal tazminat davası açabilecektir.

İşçilerin gerek 30 işçiden az işçi çalıştırılan işyerinde çalışması ve gerekse de altı aydan daha az kıdeme sahip olması sendikal nedenlerle işten atılmalarda artık yasal bir engel teşkil etmeyecektir.

Bu durumdaki işçiler sendikal nedenlerle işten atılmalarda bir yıla kadar ücretini mahkemeden talep edebilecektir.

AYM diğer yandan yasadaki grev yasakları için bir iptal kararı daha aldı.

Sendikalar Yasası’nın işkollarında veya kimi işlerdeki grev yasaklarını düzenleyen maddesinde grev yasağı kapsamında olan banka, sigorta ve finans işkoluyla, şehir içi toplu taşıma işlerinde grev yasağı AYM tarafından iptal edilmiş oldu.

AKP hükümetlerinin son olarak Birleşik Metal-İş’in MESS grevlerini ertelemesi yani yasaklaması ve toplamda sekiz ayrı grev yasaklaması ile rekor kırdığı ülkemizde 12 Eylül darbesi sonrası getirilen kimi grev yasaklarından ikisinin kaldırılmış olması geç de olsa yine yerinde bir karar oldu.

Bu iyileşmelere rağmen sendika kurmak, sendikaya üye olmak, örgütlenmek, toplu pazarlık ve grev hakkını kullanmak gibi bir dizi sendikal hakların özgürce kullanılması önünde engeller kalkmış olmuyor.

Sıcak bir örnek hükümetle oturumları yeni başlayan kamu çalışanları için sözleşme görüşmelerinde anlaşmazlık sözkonusu olursa grev yapma hakları hâlâ bulunmuyor.

*

Not: Nesibe ve Mehmet Baransu’ya başsağlığı diliyorum. Bebeklerini kaybetmelerinin acısını paylaşıyorum. Mehmet Baransu için özgürlük istiyorum.

mustafapacal34@gmail.com