Belirtileri 2008 yılı üçüncü çeyreğinde ortaya çıkmaya başlayan küresel ekonomik krizin üzerinden altı yıl geçmiş olmasına rağmen atlatılamadığı yine küresel ekonomik göstergelerden anlaşılıyor.

ABD ekonomisinde ortaya çıkan konut kredilendirmenin finans sistemi üzerindeki yıkıcı etkileriyle baş gösteren kriz için ekonomi çevreleri “dünya ekonomi tarihinde böylesi görülmedi” değerlendirmeleri yaptılar.

Krizin bir domino etkisi yaparak Avrupa ve dünya ekonomilerini sarması kısa zaman içersinde gerçekleşti.

Bugün IMF ve Dünya Bankası dâhil tüm ekonomi otoriteleri “ekonomide önümüzdeki on yıl, krizden önceki on yıl gibi iyi olmayacak” değerlendirmeleri yapıyorlar.

Krizin kamu bütçeleri üzerindeki olumsuz baskıları kimi ülkeleri moratoryum ilan etme noktasına getirdi. AB ekonomileri içinde Yunanistan, Portekiz, İtalya ve Kıbrıs gibi ülkeler bunun başında geliyor.

Kamu bütçe dengeleri bozulan ülkeler hazine tahvillerini yüksek faiz oranlarıyla satarak adeta ülkelerinin geleceğine ipotek koyarcasına bu krizi atlatmaya çalıştılar.

Tabii bu kararlar sonucu toplumsal eylemlerin de ardı arkası kesilmedi.

Bugün genel olarak kamu bütçeleri ve piyasalar açısında genel bir iyileşme dönemine girildi.

Yıllarca küçülen veya durağanlaşan ekonomilerde büyüme yönlü iyileşmeler gelgitler olsa da görülmeye başlandı.

Ancak kamu bütçelerinde ve ekonominin büyüme yönünde iyileşme göstermesi sosyal iyileşmelere yeteri kadar yansımadığı gibi özellikle işsizlik ve yoksulluk oranlarındaki durum genel olarak kriz öncesi oranlara bir türlü dönemedi.

ILO (Dünya Çalışma Örgütü),2007 yılında 170 milyon olan küresel işsiz sayısı 2013 yılı sonu itibariyle 200 milyonu aşmıştır derken yine ILO’nun tahminlerine göre eğer mevcut eğilimler devam edecek olursa bu sayı 2018 yılında 215 milyonu aşacaktır diyor.

Yine AB ülkelerine baktığımızda 2013 yılında işsizlik rakamlarının en yüksek olduğu AB üyesi ülkeler yüzde 27,3 ile Yunanistan ve yüzde 26,4 ile Portekiz olmuştur. Euro Bölgesi’nde yüzde 12,1 olan işsizlik oranı AB 28 ülkelerinde yüzde 10,9 olarak gerçekleşti.

ABD’de işsizlik oranı 2010 yılında en yüksek seviyesi olan yüzde 9,6 oranında iken, giderek azalma gösterdi ve 2013 yılında yüzde 7,4 seviyesine geriledi.

İşsizlikte AB ortalaması 2014 yılında yüzde 10 dolayında seyredecek, ABD’de ise yüzde 5-6 seviyelerinde gözüküyor.

Türkiye’de 2009 yılında işsizlik oranı en yüksek seviyesine çıkarak yüzde 12,5 oldu. Kriz sonrası toparlanma sürecine giren Türkiye ekonomisi, işsizlik oranlarını 2012 yılına kadar sürekli azalttı. 2012 yılında yüzde 8,1 seviyesine kadar gerileyen bu oran, 2013 yılında üç yıl aradan sonra artış göstererek yüzde 8,7 olarak gerçekleşti.

2014-17 yılları arası OVP’ye göre ortalama yüzde 9’larda olan işsizlik tahminlerinin büyüme oranlarındaki gerileme nedeniyle tekrardan yüzde 10 seviyelerine doğru yükselmesi bekleniyor.

Kriz dönemlerinde daha da artan gelir adaletsizliği, hem ülkeler arasında hem de toplumların farklı sınıfları arasında sosyo-ekonomik farkı gittikçe açtı.

Yoksulluğun artış göstermiş olduğu gelişmiş ülkelerin başında ABD, İngiltere ve Kanadageliyor.

TÜİK’in son araştırmalara göre,“sürekli yoksulluk” oranı Avrupa Birliği’ne üye 28 ülke için ortalama yüzde 10,2 iken, Türkiye’de bu oran yüzde 16 seviyelerine çıkıyor. Kimi Asya ve Afrika ülkelerinde bu oranlar oldukça yüksek seviyelerde bulunuyor.

Türkiye’nin bu yıl ve gelecek yıl büyüme oranlarındaki düşüşleri ve bunu yanı sıra enflasyondaki artışları dikkate aldığımızda hem işsizlik ve hem de yoksulluk oranların artışlar olması beklenmelidir.

*

Not: Yazıyı gönderdiğim zaman Ermenek’te maden ocağında sular altında kalan 18 işçinin akıbetini bilmiyordum. Temennim işçilerin sağ salim kurtarılması ve ailelerine kavuşmasıdır.

mustafapacal34@gmail.com