Kimdi hatırlamıyorum, Demirel olabilir, bir parti başkanı bir seçimden sonra, “Biz bu seçimi kaybettik” diyemediği için bir edebiyat yapmış ve “Seçmen bize muhalefet olma görevini verdi” demişti.

Türkiye herkesin birbirini taklit ettiği bir toplumdur. Sen misin bunun diyen? O zamandan beri habire Seçmen birtakım görevler dağıtır durur.

Herhalde günün birinde bir spor spikeri (ya da yazarı) ilginç olsun diye topa “meşin yuvarlak” demeyi akıl etmişti. O gün bugündür on kişi “top” derse yüz kişi “meşin yuvarlak” demeye başladı. Sanki bu meretin adı “meşin yuvarlak” da, mecaz yapmak isteyenler “top” diyor.

İmdi, adı “Seçmen” olan bir adam yoktur, çok sayıda, yerine göre milyonlarca, “seçmenler” vardır. Bunların her biri kendine göre bir şeyler düşünür, birtakım eğilimleri vardır. Hiçbirinin düşündüğü ya da eğilimi öbürününkini tutmaz.

Ama, diyelim on milyon küçük harfle yazılmış “seçmen”in oy kullandığı ortamda on milyon seçenek olmadığı için, hattâ bu seçenekler beşi onu geçmeyeceği için, bütün bu adamlar, başka başka gerekçelerle, ama aynı beş on yere oylarını verirler.

“Seçmen dedi ki…” diye anlatılan da bu şekilde şekillenmiş sonuç. Örneğin şimdi birileri “Seçmen ‘koalisyon kurun’ dedi” tarzında yorumlar yapıyor. 7 Haziran’da oy vermiş bunca milyon “seçmen”in, oyunu verirken, gönlünden koalisyon geçirdiğini hiç sanmıyorum. Ama “tarih” dediğimiz nesne böyle oluşuyor. Milyonlarca farklı irade, her biri kendi hedefini gerçekleştirmek üzere eylemde bulunuyor; hepsi birbirini çekiyor bu iradelerin; ver bir sonuç çıkıyor ortaya. Bu sonuç, o milyonlarca farklı iradenin ortak sonucu; aynı zamanda hiçbirinin istediği sonuç değil.

Evet, böylece, bu sonuçlardan biriyle karşı karşıyayız bugün ve bazılarımız bunu “Seçmen ‘koalisyon’ istedi” diye yorumluyor. Oysa yüzde kırk oranında seçmen AKP’nin tek başına iktidarı devam etsin diye oy kullandı –“koalisyon”un kendisinden de, lafından da nefret ederek. Ama bu sayı birkaç seçimdir bu partiye verilen oyların altında kaldığı için onların bu isteği gerçekleşmedi, gerçekleşemeyecek.

Şöyle bir “koalisyon”dan söz etmek mümkün: seçim bittikten sonra kurulacak “koalisyon”u kastetmiyorum; seçim esnasında fiilen oluşan koalisyonu söylemek istiyorum: AKP’den de önce, Tayyip Erdoğan’dan kurtulmak isteyenler koalisyonu. Bu “kurtuluş”un yolu, Tayyip Erdoğan’ın olmadığı yere oy vermekten geçiyordu. Ama böyle tanımlanacak tek bir yer yoktu. Onun için herkes –değindiğim o başka başka eğilimlerine göre– CHP, MHP, HDP ve öteki küçük seçeneklerden birine oy verdi.

AKP oylarında gerçekleşen düşüş (ve bunun “muadil”i, yani HDP oylarında gerçekleşen “artış”), Tayyip Erdoğan’a “Orada dur” demeye yetti. “Bana 400 milletvekili verin” derken, 258’le güvenoyu sayısının altında kaldı. Başkanlık sistemi rüyaları rüya olarak kaldı. O olmayınca, seçildiği günden genel seçim gününe kadar yaptıkları da bir usulsüzlükler curcunası olarak orta yerde kaldı.

Ne var ki, AKP oylarında gerçekleşen bu düşüşe rağmen, AKP aldığı yüzde 40 oyla gene birinci parti konumunda (partinin alınan bu sonuçla Erdoğan olgusu arasında nasıl bir ilişki kuracağı hâlen de belli değil). Dolayısıyla şimdi (gene, “Seçmen dedi ki” başlığı altına) içinde AKP’nin olduğu koalisyon ihtimalleri daha çok konuşuluyor. AKP ya da, daha doğrusu Tayyip Erdoğan, böyle bir koalisyona “razı” gibi görünüyor.

Ben kendi hesabıma “seçim esnasında” oluşan “koalisyon”a saygı gösterilmesinden yanayım; bunu “Erdoğan’ın bozduklarını onarmak” diye tanımlamak mümkün. Böyle bir şeyin, içinde AKP’nin bulunduğu bir koalisyonla yapılması mümkün olabilir, ama herhalde çok güç, herhalde “mümkün” olsa da “muhtemel” değil.