Bu seçimde AKP’den başka herkes “tutuklu” konumunda birilerini aday gösterdi, bunlardan bazılarını da seçtirdi. Şimdi bunun “artçı kavga”larını izliyoruz ve herhalde daha bir süre izlemeye devam edeceğiz.

Peki, bu olayı soyutlayıp “özü nedir?” diye baktığımızda, karşımıza ne çıkıyor?

Bir yanda “Yargı” var, birilerini tutuklamış, suçlamış, bırakmıyor dışarı, yargılıyor. Bunun ardında yasalar, teamüller, “hukuk” demeye dilim varmıyor ama, bütün bir yasal sistem var.

Partilerin bu durumdaki insanları aday göstermeleri –ve seçtirmeleri– ise, bu yasal sistemle seçmen iradesini karşı karşıya getirmek. Mümkünse, “seçmen iradesi”nin daha fazla ağır basması gerektiğini göstermek, kanıtlamak...

Bu da bana anlamlı ve önemli geliyor. Hattâ, en ilginç olan yanı, seçmeni adam yerine koymama geleneksel tavrının bugünkü siyasî temsilcilerinin dahi, sorunlarını çözmek için bu yolu seçmesi. Öyle yapmak durumunda kalıyorlar, çünkü bu tarihî bir determinizm.

Tabii orta yerde somut bir sistem, onun dikte ettiği bir prosedür vb. Burada, BDP’nin gösterdiği adayların, yani seçime bağımsız katılan adayların kazananları, bence, bu “halk iradesi”nin daha açık, daha yalın simgeleri. Belirli bir oy oranı alacağını hesaplayan bir parti, o hesaba göre garantili görünen yere, şu ya da bu kişiyi aday olarak koyuyorsa, ahali de kişiden çok partiye göre oy verdiğine göre, o kişinin kazanması da bir “rutin” oluyor. Bağımsız adaya verilen oy herşeye rağmen, bir “kişi”ye seçerek verilmiş bir oy oluyor.

Ama asıl konu bu değil. Asıl konu, yasal mevzuatımız ile seçmen iradesinin şu son durumda görüldüğü şekilde karşı karşıya gelmesi.

Yirmi yıl önce böyle bir şeyin olabileceği aklımıza pek gelmezdi. Özellikle siyasî partiler böyle bir şey yapmayı göze alamazdı. Şimdi bunun mümkün olması, başlı başına, işleyen bir süreç olduğunu gösteriyor. “Halkın iradesi”ni hiçe saymak (yani “darbe yapmak”) tavrında ötürü yargılanan tutukluları aday gösteren ve seçtiren partinin başkanı şimdi onları serbest bırakmayan mahkemeyi “halkın iradesi”ne “darbe” vurmakla suçluyorsa, Türkiye’de bir şeyler değiştir, demektir.

Konu böylece, bir yanda geçmişten gelen onca “yasal mevzuat”, öbür yanda da “seçmen iradesi”nin yer aldığı bir terazi halinde karşımıza gelince, benim kişisel tavrım, bütün sonuçlarıyla birlikte, “seçmen iradesi”nin bulunduğu kefeyi desteklemek olacaktır. Seçilenler seçildikleri yere gitmelidir. Gitmelerini engelleyen “yasal” mevzuat adına ne varsa ayıklanmalı, yol açılmalıdır. “A serbest kalsın ama B kalmasın” diyecek bir durum değil bu.

Gelgelelim hayat karmaşık... Çok karmaşık. Tutuklu adayı –bu seçimde– olmayan ve iktidarı da kazanan parti, şu âna kadar, bu durumu onaylayan bir tutum sergiledi. Umarım bu “sergileme” geçicidir. Ama tabii bilemem.

 12 Eylül’ün anayasası ve mevzuatının son rötuşlarını yaptığı, Osmanlı yüzyıllarını da içeren bir “yönetim” felsefesini ve “know-how”ını özümleyen bir sistem var orta yerde. Kenan Evren o son rötuşlarını yaparken, amacı, kendi gibi düşünenlerin ebediyen iktidar olacağı bir sistem hazırlamak, bunu tehdit edecek delikleri tıkamaktı. Doğrusu başarılı da oldu sayılır. “Ebediyen” değilse de, otuz yıldır bununla yaşıyoruz.

Bir toplumda “seçim” diye bir şey varsa, iktidarda kimin olacağını “ebediyen” tesbit edemiyorsunuz. Nitekim daha ilk seçimde Kenan Evren’in en istemediği adam iktidar oldu. Ama kurulan sistem iktidar olanın işini kolaylaştırıyordu, onun için de bunca yıldır dayanıyor.

Bu “mevzuat”, muhalefetteyken, AKP’nin de “önünde engeldi. İktidar oldukça, şurası burası “işe yarar” olmaya başladı –örneğin baraj...

 Evet, soru belli. Hiç sormadan bitirebilirim yazıyı.