Türkiye Cumhuriyeti, tüm eksikliklerine rağmen demokrasi deneyimi, Müslüman kimliği, laik-demokratik düzeni ile İslam ülkeleri ve Müslümanların zihinsel dönüşümü için önemli bir fırsattı. Hatta yapılan pek çok araştırma Ortadoğu ülkelerinin Türkiye’yi model ülke olarak gördüklerini gösteriyordu.

Ancak AKP bu fırsatı, Ortadoğu’da Arap Baharı ile oluşan siyasal boşluğu, İslam dünyasının lideri olarak doldurma hayaline kapılarak yok etti. AKP, Batı’nın parçası olma, onun demokratik standarlarında ulaşma yerine, Doğu’nun yani İslam dünyasının lideri olma hayaliyle onlara benzemeyi seçti.

Önce dış, ardından iç politikada, muhafazakâr demokrat bir partiden; muhafazakarlığı kültürel, otoriterliği ise siyasal bir kimlik olarak tercih eden bir partiye dönüştü.

Laik değil İslamcı Türkiye

Kısaca AKP, laik, seküler, Cumhuriyet değerlerini yok sayan, çoğulculuğa tahammülü olmayan tekçi ve “İslamcı” bir siyasal çizgiye kaydı. Tüm kamusal alanı inandığı dini yoruma göre dizayn etme gayretine girdi.

İslam’ın bir yorumunun bu şekilde siyasallaştırılarak devlet dinine dönüştürülmesi, ülkede yaşayan farklı inanç sahipleri gibi İslam’ın farklı yorumları için de ciddi bir tehdit oldu. Devletleşen dini yorum, her türlü farklı dini ve yorumu kendisi için tehdit görmeye başladı.

Bu bakışın somut halini, geçen ay toplanan Milli Güvenlik Kurulu’nun aldığı hükümete tavsiye kararlarında gördük. AKP, kendi dini yorumu dışında kalan tüm farklı tarikat ve cemaatleri hukuki bir karar olmadan terörist ilan ederek sindirmek ve kendi cemaatini biricikleştirmek istiyor.

Oysa din, doğası gereği yorumdur. Bu yüzden de çoğulcudur, aynı dine inanan farklı cemaatler, tarikatlar vardır. Devlete düşen görev, bu farklılıkları kamusal alan içinde bir arada yaşatabilmesi yani hakem olmasıdır.

Batı’nın Ortaçağ’da başardığı zihinsel dönüşüm ile hayata geçirdiği devletlerin laik olma yolunun açılmasıdır. Batı, Ortaçağ’da başardığı zihinsel dönüşüm ile dini, devlet yönetiminin dışına çıkarırken; AKP, 21. yy’da tam tersine dini devlete giydirip onu devletleştiriyor.

AKP’nin İslam dünyasının lideri olma uğruna onlara benzeme çabası; dinin, devlet yönetiminin merkezinde “araçsal” biçimde kullanılmasına yol açtı. Dinin ataerkilliği, ulus-devletin otoriter zihniyetiyle birleşmesinden ortaya çıkan; dinin siyaseten araçsallaştırılması ve dinin, insanların değil devletlerin daha doğrusu o ülkeleri yöneten ailelerin, saltanatların çıkarına yorumlanması oldu.

Selefileşme ve terör bağlantısı

Dinin böylesine araçsallaştırılması ve ideolojik olarak da Batı karşısına konumlanması, din adına cihadın da zımni olarak desteklenmesi yolunu açtı.

Bunun içindir ki, IŞİD’in, Boko Haram’ın uyguladıkları teröre, İslam ülkeleri sembolik kınama ve tepki dışında güçlü tepki veremediler. Bu yönüyle son dönemde, IŞİD’in Ortadoğu, Avrupa ve ABD’de gerçekleştirdiği terör eylemleri, AKP’nin, Katar ve Arabistan’ın bu örgütleri zımnen desteklemesi, İslam dünyası adına dünyaya meydan okumadır. Bu eklemlenme İslam dünyasında artan selefileşmeyi, radikalleşmeyi ortaya çıkarmaktadır.

İslam dünyasının içinde olduğu açmaz da tam da budur.

Ertelenemez yüzleşme

Bunun içindir ki, İslam dünyasının artık ertelenemez bir zihinsel dönüşüme ve aydınlanmaya ihtiyacı vardır. İslam dünyası bunu gerçekleştirmezse, içinde olduğu kadim sorunlarla yaşamaya devam edecektir.

Bu aydınlanmanın ilk adımı, kuşkusuz, devlet yönetiminin laikleşmesi ve dinin devlet yönetimin dışına çıkarılmasıdır. AKP’nin dini devletleştirip, onun inançtan çok toplumu yönetim aracı haline getirmesine en çok itiraz etmesi gerekenler AKP’yi ideolojik ve siyasi olarak destekleyen Müslümanlar ile onlar dışındaki Müslümanlardır.

Yani, İslam’ı Batı’ya meydan okuyan değil, bir arada yaşamanın aracı olarak kabul eden çoğulculuğu önkabul olarak varsayanlarda; dini, devletin değil bireylerin yorumu olduğuna inananlarda.

m.aksoy@yenihayatgazetesi.com