Çok akıcı natıkası, sağlam muhakemesi olan bir politikacı Davutoğlu; akademik birikimini ve disiplinini hem bilgi hem de yöntem olarak politikalarına yansıtınca, siyaset sahnesinde ederi çok fazlaydı.

Erdoğan sonrası, geçmişin kirini pasını temizleyip Türkiye'ye yeni bir başlangıç yaptırma fırsatı duruyordu önünde. Kullanamadı. Birkaç gün önce çok cılız şekilde çıkan “Yeni AK Parti” sloganının hemen ortadan kaybolması, Davutoğlu'nun sıkıştığı köşeden çıkma ihtimali olmadığını da gösterdi. Geçen hafta üç gazeteci ile katıldığı uzun televizyon programında çaresizliği yüzüne, muhakemesine ve söylemine yansıyordu. Davutoğlu tükendi; ne çevresine aldığı kadrolardan ihanet gördü, ne de toplum tarafından yadırgandı; onun politikadaki tek rakibi Erdoğan'dı. Kariyeri Erdoğan için geçici bir sığınak oldu ve sonunda onun tarafında içerden kemirilerek tüketildi. 1 Kasım'da yapılacak seçimlerde Davutoğlu'nun Kılıçdaroğlu'na, Bahçeli'ye veya Demirtaş'a rakip olma ihtimali var mı? Öyleyse?

Erdoğan'ın mesleği tüccarlık. Bir malı düşük değerle satın alıp, onu en pahalı olduğu yerde satmak;  tek tek değeri olmayan malları bir araya getirip, her ihtiyacın karşılandığı bir pazar oluşturmak 13 yılın sırrını gösteriyor. Davutoğlu, sadece kâra, yani toplayacağı güce odaklanan tüccar bir siyasetçi değil, hukukun aynı zamanda akıl olduğunu biliyor. Kural tanımayan vahşi kapitalizm ile düzenli ve temel prensiplerden ayrılmayan devlet anlayışları arasındaki rekabet son bir senede Erdoğan'ı ve Davutoğlu'nu sürekli karşı karşıya getirdi. İrili ufaklı meydan okumalarla, Davutoğlu'nun tükeniş hikâyesi tamamlanmış oldu.

Erdoğan partisini Davutoğlu'na emanet ettikten sonra halefle selef arasındaki güç çekişmeleri üç farklı aksta cereyan etti ve hepsini Erdoğan kazandı. Birincisi ekonomiydi. Davutoğlu reel sektörün ihtiyaçları ile kendi liderliği arasındaki özdeşliği, Ali Babacan'ın desteği ile erkenden fark etti ve Erdoğan'ın himayesindeki müteahhitlik sektörüne açıkça savaş ilan etti. Erdoğan çok sert karşılık verdi ve Davutoğlu pes etti.

İkinci rekabet alanı ise Erdoğan'ın kişisel meselesi olarak Davutoğlu'nun sırtına yüklediği 17/25 Aralık soruşturmalarıydı. Davutoğlu, bakanlar hakkında soruşturmalar gündeme geldiği zaman Erdoğan'a karşı direndi, ama sonunda yine pes etti. Yargı düzeni ve devlet kurumları, Davutoğlu'nun ağırbaşlı görüntüsü altında bütünüyle kısırlaştırıldı. 17/25 Aralık soruşturması başlayınca apar-topar İstanbul emniyetinin başına getirilen Selami Altınok'a seçim hükümetinde içişleri bakanlığı görevinin verilmesi, Davutoğlu'nun vardığı yeri de özetliyor.

Üçüncü olarak Erdoğan'ın zorlamalarıyla büyüyen toplumsal kırılma ve kutuplaşmalarda Davutoğlu'nun uzlaştırıcı ve yatıştırıcı bir etkisi olabilir ve dağılan AK Parti omurgasını toparlayabilirdi. Erdoğan buna da izin vermedi ve kendisi adına Davutoğlu'nu vekaleten yürüteceği tüketici bir savaşa memur etti. Erdoğan'ın hukuksuzlukları örtmek ve düşman üretme tekniği ile kendisini emniyete almak için başlattığı cadı avı ve paralel devlet paranoyası Davutoğlu tarafından vekaleten sürdürüldü. “Paralel yapı ile savaş” adını verdiği bu kanunsuz operasyonlar Davutoğlu hükümetinde özellikle Milli Eğitim Bakanlığı'nda bütün hızıyla devam etti. Erdoğan'ın kişisel kan davası Davutoğlu'nu eski AK Parti'ye sıkıca bağladığı için “Yeni AK Parti” iddiasının içini doldurmak zorlaştı.

Erdoğan'ın Makyevalist politikalarının başarısı gerçekçiliğine ve ben-merkezciliğine bağlı. Erdoğan'ın güç hesaplarında Davutoğlu'nun ederi, şu yaşadığımız süreci tamamlamak içindi. Şayet AK Parti bu seçimden 400 milletvekili çıkartacak olsa ve bu başarı Davutoğlu damgası taşısa onu en çok Erdoğan engellemeye çalışırdı, çünkü kendisi tükenmiş olurdu. Siyasî rekabet partiler arasında değil, Erdoğan'la bütün partiler arasında. Bu yüzden ağzıyla kuş tutsa ve kimle ittifak yaparsa yapsın AK Parti'nin hiç şansı yok; muhalefetin de ne kadar beceriksiz ve isteksiz olursa olsun kaybetme ihtimali bulunmuyor. Erdoğan kaybetmeye mahkûm, geri kalanlar ona yakınlığı veya uzaklığına göre hisselerine düşeni alacaklar. Davutoğlu'nun ederi de bu cetvelle ölçülecek.