“Cebir ve şiddet kullanarak hükümeti yıkmaya teşebbüs etmek” ağır, çok ağır bir suç. Bu yüzden bu suça ceza sistemimizdeki en ağır müeyyide uygulanıyor; hükümeti yıkmaya teşebbüs suçu işleyenlere “ağırlaştırılmış müebbed” (eski zamanların idam cezası) veriliyor.

Bu suçun müeyyidesini tanzim eden Ceza Kanunu’nun 312. maddesini dikkatle okursanız bu suçun sadece bir “teşebbüs” suçu olarak düzenlendiğini görürsünüz. “Hükümet’i yıkmak” diye bir suç söz konusu değil. Suçun mahiyetini anlamak için bu ayrıntı çok önemli. “Ya devlet başa, ya kuzgun leşe” diye gözünüzü karartıp, işbaşındaki hükümeti yıkmayı başarırsanız, ortada ne suç kalıyor ne de suç delili. Başka herhangi bir suçta suçun kendisinin müeyyidesinin olmadığı, teşebbüsün ise çok ağır bir suç oluşturduğu durumla karşılaşamazsınız.

“Hükümeti yıkmaya teşebbüs” suçu, “siyasî suç” kategorisine giriyor. Siyasî suçların sınırlarını ise hukuktan ziyade iktidarlar belirliyor. İktidarlar meşruiyet sorunu yaşıyorsa siyasî suçun alanı genişliyor. Demokrasinin işlediği, özgürlüklerin garanti altında olduğu ülkelerde kimse böylesine garip bir suçun varlığından haberdar bile olmuyor. İktidar yönetmekte zorlanıp, hukuk dışına çıkmaya niyetli ise, “siyasî suç” alanını genişleterek etrafında savunma duvarları oluşturur.

12 Eylül darbesinden sonra, Anayasa’yı “ilga” eden Askerî Yönetim’in mahkemesinde, “Anayasa’yı cebren tağyir, tebdil ve ilgaya teşebbüs” suçundan (meşhur 146. madde) yargılanmış ve cezaevinde yatmıştım. Sonunda beraat ettim, ancak beni yargılayan mahkeme ile iddiaya göre benim aramdaki tek fark, onların bu işi başarmaları idi. Yine de tuhaf değil mi?

İstanbul Cumhuriyet Savcılığı’nın Gezi olayları ile ilgili, mahkemece kabul edilen iddianamesi “cebir ve şiddet kullanarak TC Hükümeti’ni ortadan kaldırmaya teşebbüs” suçuna dayandırılmış. Bu iddiaya mesned oluşturacak bütün suçlar iddianamede sıralanıyor. Anlaşıldığı kadarıyla Çarşı Grubu’nun Başbakanlık’ın Beşiktaş ve Ankara’daki ofislerini ele geçirmek üzere eyleme geçmeleri, “ihtilal başladı” demeleri, “bu hükümeti düşüreceğiz” diye haberleşmeleri bu suçun oluşması için yeterli görülmüş. Böylece Gezi olayları Hükümet’e yönelik bir kalkışmaya, eylemler de “Hükümet’i ortadan kaldırmaya teşebbüs” suçuna dönüşüyor. Yalnız iddianame için çok ciddi bir eksik var.

Allah aşkına, hükümet dediğiniz çocukların kumdan yaptıkları bir kale midir ki, önüne gelen bir tekmede yıkmaya teşebbüs ediyor. İsnad ettiğiniz suçun bir inandırıcılığının olması; hükümetin bu sokak eylemleri ile yıkılabilmesi lâzım. Böyle bir ihtimal mevcut muydu? O kadar istihbarat organı, güvenlik birimi ve kanun himayesine rağmen bir hükümet bu iddianamede yer alan imkânlara ve sayıya sahip bir örgüt marifetiyle yıkılacak kadar zayıf olabilir mi?

Ceza Kanunu’nda bir sonraki 313. madde “Hükümete karşı silahlı isyanı tahrik” suçunu düzenliyor. Cezası öncekine göre 15-20 sene arası hapis cezası ile daha hafif bir suç. Örgütlü ve silahlı bir suç arayanlar için, -yeterli silah ele geçmiş olsaydı- bu sevk maddesi daha uygun olmaz mıydı?

“Hükümeti ortadan kaldırmaya teşebbüs” suçu, 17 ve 25 Aralık soruşturmalarından sonra moda oldu. Hükümet üyelerini veya yakınlarını kapsayan bu iki soruşturmanın, “darbeye teşebbüs” olduğu öne sürüldü. Hatta Kılıçdaroğlu Meclis Grubu’nda bu soruşturma dosyalarında yer alan “yolsuzluk tapeleri”ni dinletince, dönemin başbakanı savcılığa “hükümeti ortadan kaldırmaya teşebbüs” iddiasıyla suç duyurusunda bulunmuştu.

Siyasî suç tanımları, muhalefeti susturmak ve bastırmak için genişletilir. “Darbe”, “casus”, “ajan”, “hain” laflarını ne kadar sık duyuyorsanız, o ölçüde demokrasi ve özgürlükler için endişe taşımanız gerekir. Demokrasi, iktidarı çoğunluğa emanet ederek işletiliyor. Peki çoğunluğun dışında kalanlar? İktidarı emanet ettiğiniz çoğunluk, geri kalanları “darbeci”, “hain” ilan ediyorsa, siyasî suçun kapsamı genişliyorsa iktidar meşruiyet sorunu yaşıyor demektir. Dikkat edin: Bugün başka herhangi bir şey değil sadece yolsuzluk iddiaları “darbeye teşebbüs” karşılığı görüyor.

Yolsa yolsuzluk yapan iktidarlar kolay mı yıkılıyor?