Türkiye’nin 26 Eylül akşam saatlerinde, uzun yıllardır devam eden uzun menzilli füze savunma sistemi ihalesinde, en yüksek teknoloji transferi yapacağını vaat ederken aynı zamanda en ucuz teklifi getiren Çin’in CPMIEC firmasını seçtiğini duyurmasına yönelik ittifaktan ve ABD’den gelen tepkiler devam ediyor. Aslında, dünyada pek çok ülke de Türkiye’nin füzelerde Çin seçimini konuşuyor.

Basında yer alan haberlere göre, önceki gün Ankara’da bir grup gazeteciye brifing veren Amerikalı diplomatlar, Türkiye’nin tersi iddialarına rağmen ittifakın, Çin füze sistemlerinin NATO’nun kolektif savunma yetenekleriyle uyumlu çalışmalarının mümkün olmadığı kanaatine vardığını belirtirlerken Washington’un, Amerikan ambargosu altındaki CPMIEC ile Türkiye’nin füzede işbirliği yapmasının doğurabileceği yasal yaptırımlar üzerinde durulduğunu söylemişler. Bu yaptırımlar, sonuçta Amerikan firmalarının, Türkiye’nin almayı planladığı gerek F-35 savaş uçağı gerekse çok maksatlı helikopter projelerinde TAI, Havelsan, Aselsan ve Roketsan gibi yerli firmalarla işbirliklerini zorlaştırabilir. Her ne kadar, ABD, firmalarının Türk savunma pazarını kaçırmalarını istemez Türk firmalarına yaptırım uygulanması hâlinde ama Çin füzesine misilleme olarak bu sorun Türkiye’nin karşında duruyor.

Peki, NATO’dan, müttefiki Türkiye’nin, ittifakın hasmı Çin ile ortak füze yapma kararına tepkiler gelmeye devam ederken bu sistemleri, üretilmesi hâlinde kullanacak olan TSK ne düşünüyor?Benim aldığım duyumlara göre, askerler, “İkinci sınıf, denenmemiş ve ucuz,” dedikleri Çin füzelerinin nihayetinde satın alınması fikrinden hoşnut değillermiş. Ne de olsa, TSK, envanterinde Amerikan yapımı ileri teknoloji ürünü F-16 jetlerini bulundururken gelecek neslin savaş uçağı Amerikan önderliğinde yapımı sürmekte olan F-35’lerden hem 100 adet alacak hem de bu projede belirli bir ortaklık payı bulunuyor. Dolayısıyla, TSK’nın, Çin ile geçmişte küçük çaplı bir füze üretimi gerçekleştirilmiş olmakla birlikte bu ülke ile oldukça hassas ve ileri teknoloji isteyen uzun menzilli Patriot tipi bir anti-balistik füze üretme fikrine sıcak bakmadığı konuya yakın kaynaklar tarafından dile getiriliyor.

Askerler, “firmalarına, Türkiye’ye daha fazla teknoloji transferi yapma izin vermiş olsaydı diğer firmaların ihalede önünü keserdi,” dediği ABD’ye de bu yöntemi seçmemesinden dolayı da bir hayli kızgınlarmış.

Diğer yandan, Milli Savunma Bakanı İsmet Yılmaz’ın, bu ay başında söylediği, Çin ile müzakereler sorunsuz sürmekle birlikte kısa listeye kalan Amerikan ve Avrupa firmalarının getirecekleri yeni teknoloji transferi tekliflerine açık olduklarını söylemesi kafaları karıştırdı. Ancak, Ankara, kısa listeye kalan bu firmalara tekliflerini iyileştirmeleri için resmî bir yazı göndermedi.

Ankara, Çin ile müzakerelerin sonuçlanmaması hâlinde kısa listedeki sırasıyla Eurosam ve Amerikan firmalarıyla görüşmeleri sürdürüp sürdüremeyeceğini anlamak için bu firmaların ihalede kalıp kalmayacaklarını resmen sordu yalnızca. Firmalar da ihalede kalacakları yanıtını verdiler.

NATO’nun tepkisi ne olursa olsun Başbakan Erdoğan’ın, Çin ile füze ihale görüşmelerine devam edilmesinden yana olduğu da biliniyor. Ama Ekonomi Bakanlığı, müzakereler sırasında bir hayli yüksek teknoloji altyapısı gerektiren sistemin fiyatı Çin’in önerdiği 3,4 milyar doların çok üstüne çıkar da bu füzelerden vazgeçmesini önerirse ancak Erdoğan, ittifakın şimşeklerini üzerine çektiği Çin’den vazgeçer.

loglu@superonline.com