Doğu Ergil: TC neden hukuk devleti olamıyor?

Toplu yaşam kural gerektirir. Uygarlık bir anlamda kurallar ve ölçüler düzenidir.

Doğu Ergil: TC neden hukuk devleti olamıyor?
2.07.2015 - 07:35
1521

 Toplu yaşam kural gerektirir. Uygarlık bir anlamda kurallar ve ölçüler düzenidir.

Demokratik toplumlarda kurallar topluca ve anlaşarak belirlenir. Ortak kural ve kaideler, toplumun onayına ve uygar dünyada geçerli ölçülere uyduğu orandahukuk statüsünü kazanırlar. Hukuk kuralları, kanunlara nazaran uzun ömürlüdür. Değiştirilmeleri de toplum isteğiyle ve eskidikleri için olur.

Geleneksel ve otoriter toplumlar kanunlarla yönetilirler. Egemen güç kolay kanun yapar. Bu kanunlar zaman ve iktidarla sınırlıdır. Uyulması rızaya değil zora dayanır. Hukuk statüsü kazanmazlar.
 
Hukuk toplumu-hukuk devleti
 
Hukuk toplumu, kanunları yapan otoritenin iki şarta uyması ile ayırt edilir: 1- Yasalar herkes için geçerlidir. Sağladıkları haklar ve özgürlükler kadar sorumluluklar ve yükümlülükler karşısında tüm yurttaşlar ve kurumlar eşittir. 2- Yasayı yapan otorite de ona uymakla yükümlüdür ve uyar. İstisna söz konusu değildir. Özetle, önce toplum, hukukun önceliği konusunda duyarlı olmalıdır. Ancak hukuka saygılı bir toplum, hukukun üstünlüğüne bağlı bir devlet örgütü yaratabilir ve yaşatabilir.

Başka türlü dendiğinde, hukuka saygı toplum düzeyinde başlar. Devleti hukuka saygılı bir örgüt yapan toplumun tutumudur. Onun hükmeden ve sorumsuz değil hizmet eden ve toplumun benimsediği kural ve ölçülere uyan bir örgüt olmasını sağlayacak olan toplumdur, yurttaşlardır. Bunu yapmıyorlarsa, devlet kurumlarında saklı olan gücü siyasiler ve bürokratlar sorumsuzca kullanabilir, topluma hükmedebilirler. Türkiye’de bu hep böyle olmuştur.
 
Anayasa ve egemenlik sorunu
 
Bir ülkede devletin ve toplumun işleyişinde çerçeve kuralları belirleyen Anayasa’dır. Türkiye’nin bir türlü hukuk devleti üretememesinin nedeni anayasalarının siyasi irade dışında yapılmış olmasıdır.

Darbe ürünü olan anayasalar değiştirilemez miydi? Tabii değiştirilebilirdi ama devletin topluma önceliği veya toplumun devlete tabiiyeti o kadar siyasal kültürümüze işlemiş ki, toplum kendi içindeki çoğulluğu kavga etmeden yönetecek ortak ilkeleri hâlâ kendi başına üretemiyor. Bu işi kendi iradesini devrettiği devlete bırakmış.

Devlet aygıtını denetleyen kadrolar da bu ayrıcalıktan yararlanarak devleti yargı denetimine tabi olmayan, işlemlerinde görece sorumsuz bir kurum haline getirmişler.
Otoriter devlet geleneği, demokrasilerde özerk bir kurum olan yargıyı devlet teşkilatının bir parçası haline getirmiş hâkim, savcı ve mahkemeleri bürokratik birer aktöre dönüştürmüştür.

Güçler ayrılığını engelleyen bu uygulamayı bir başla olgu tamamlamaktadır. Yerel yönetimler, kudretli ve ödünsüz merkezi yönetim karşısında güçlenip özerkleşememişlerdir. Yerel temsil ve katılmayı güdükleştiren bu durum da merkezi otoritenin dengelenip sınırlanmasını engellemiştir.

Devletin hukuka uygunluğunun esas yolu yargı denetimidir. Bu yol yanında bireylerin ve yerel toplulukların devlet teşkilatından hesap soramaması, hukuk devletinin önündeki en büyük engeldir.

Sonuç olarak “egemenlik ancak kayıtlı ve şartlı millete ait olmuş”, daha çok devlet kurum ve kadrolarınca kullanılmıştır. Onlar da hukuktan çok kendi konum ve kurumsal ayrıcalıklarını gözetmişlerdir. Bu nedenle devletin tasarruflarından ötürü meydana gelen haksızların giderilmesi için Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nde en fazla dava açılan ülke Rusya’dan sonra Türkiye olmuştur.

Bakalım yeni Meclis bu hayati sorun karşısında ne yapacak?

BUGÜN

Hack Forum Hacker Forum Hack Forumu Warez Forumu Hacker Sitesi Hacking Forum illegal forum illegal forum sitesi warez scriptler nulled forum crack forumu hacking forumu illegal hack forumu hacking forums