MALÛM, “kombinezon” dediğimizde aklımıza ilk gelen şey kadın çamaşırı oluyor.

Askıyla tutturulan ve hem üstü, hem de altı kaplayan beden elbisesini kastediyoruz.

Hoş, zamanında belirli bir edep tezahürü olan bu giysi de artık kalmadı ya!

Tüfek çıktı mertlik bozuldu hesabı, hanımlarda da pantolon çıktı kombinezon bitti.

Üstelik cinsellik kültürü öylesine değişti ki… Ellili ve atmışlı yıllar sinemasında ultra erotik addedilen ve kâh Ava Gardner’i, kâh Jayne Mansfield’i bir nebze kombinezonsuz teşhir eden sahneler bugün ancak Ortodoks bir rahibe kadar heyecan uyandırıyor.

Her neyse…

***

ÖTE yandan, dilimize Fransızca aktarmalı olarak girmiş olan sözcük aslında Latincede “birden fazla parçayı birleştirmek” anlamına gelen “combinatio” kökenine uzanıyor.

Nitekim yine Türkçede fakat çok daha nadir olmak kaydıyla kelimeyi bir futbol ve bir briç terimi olarak da kullanıyoruz.

“Kombinezon” deyimi burada sahaya çıkacak oyuncuların diziliş şeklini veya iskambil kâğıtlarının dağılış yelpazesini tanımlıyor.

Yani tekrar farklı parçaları uyumlu biçimde buluşturmak durumu kastediliyor.

Aynı şey muhtemelen kimya formülleri için de geçerlidir ama ben bilmiyorum.

Ve tabii, madem köken Latince, yukarıdaki anlamlar bütün Batı dillerini de kapsıyor.

Bir de gayet önemli bir fazlası var!

***

BU fazlayı İtalyanca olmayan Avrupa lisanlarında, o İtalyancada “combinazione” imlasıyla yazılan kelimeyi kasten Dante dilinde ve yine kasten aynen okunduğu gibi, “kombinazione” şeklinde telaffuz etmek durumu oluşturuyor.

Buradan itibaren de sözcüğe mecazî bir anlam yükleniyor.

Yani Çizme Yarımadası sakinlerinin kendi çıkarları için, aslında birleşmesi mümkün olmayan şeyleri buluşturmak ve böylelikle de suni bir bütünlük yaratmak becerisi kastediliyor.

***

1. Savaş ertesi Roma’da kurulan çok çelişkili koalisyon hükümetlerinden başlayın…

Sonra Kuzey Avrupa’ya göçmüş İtalyan muhacirlerin ora sosyal sigortalarından yararlanmak için başvurduğu hilelere uzanın…

Artı, yarı-mafiozi tarafların dalaverelerde uzlaşmak durumunu ekleyin…

İşte İtalyanca olmayan Batı dillerinde aynı İtalyancanın “kombinazione”sini “kombinezon”dan farklı kılan şey, birincinin ikincisinin aksine, “birden fazla parçayı birleştirmek” eylemini etik ilkelere yan çizerek gerçekleştirmek anlamına odaklanıyor.

***

TABİİ hemen burada sözkonusu İtalyanlara karşı gizli bir önyargının, hattâ belki ırkçılığın, üstten bakan bir küçümseme dürtüsünün falan devreye girdiği söylenebilir.

Zaten çok muhtemelen de hepsi mevcuttur.

Fakat bunların varlığı gerçek anlamla mecazî anlam arasındaki ayırımı değiştirmiyor.

Dolayısıyla da şunu demek istiyorum:

7 Haziran seçimleri sonrasında artık mukadder gözüken koalisyon birden fazla parçayı belirli etik ilkeler etrafında birleştirecek bir “kombinezon” ortaklık mı olacak?

Yoksa taraflar o etik ilkeleri savsaklayarak ve sırf kendi çıkarları gözeterek “kombinazione” bir hükümet mi kuracaklar?

Cevabı şu an bilmiyoruz ama bütün temennimiz tabii ki birincisinin gerçekleşmesidir!

Zaten fi tarihinde kadın iç çamaşırı olarak da kombinezon belirli bir edep duygusunun tezahürü değil miydi?

hadiuluengin@taraf.com.tr